Andvari - 01.01.1979, Blaðsíða 5

JÓN ÞÓRARINSSON:
PÁLL ÍSÓLFSSON
Um aldamótin 1900 var tónlistarlíl enn afar fábreytt hér á landi. Söng-
ur og hljóðfæraleikur var tómstundaiðja á einstaka heimili. Harmóníum
var langalgengasta hljóðfærið. Píanó voru óvíða til og önnur hljóðfæri
fágæt. I Reykjavík var þó starfandi lúðraflokkur, og kórsöngur var nokkuÖ
iðkaður þar og víðar. Um aðra tónlist var naumast að ræða.
Nótnakostur var einhæfur, aðallega dönsk og sænsk söngvahefti og
smálagasöfn, auk þýzkra safnhefta, sem meðal annars höfðu að geyma
stef úr stórverkum heimstónskáldanna í einföldum útsetningum fyrir
harmóníum. íslenzkir lagasmiðir voru fáir og ekki umsvifamiklir. Fyrir-
myndir sínar sóttu þeir að sjálfsögðu í þær tónbókmenntir, sem fyrr voru
nefndar. Þar höfðu bræðurnir Jónas og Helgi Helgasynir riðið á vaðið.
Nokkur lög þeirra voru þekkt og vinsæl um land allt. Jónas hafði auk
þess gefið út Höryuheftin svo nefndu, sem höfðu að geyrna erlend lög
með íslenzkum textum. Þau voru afar vinsæl og þóttu hinn mesti fjár-
sjóður á þeim heimilum, þar sem sungið var eða spilað. Sveinbjörn Svein-
björnsson var afkastamikið tónskáld, en hann var búsettur erlendis, og
verk hans máttu heita óþekkt á íslandi, nema lofsöngurinn O, guð vors
hnds, enda flest gerð við enska texta. Það voru stórtíðindi, þegar Hátíða-
söngvar séra Bjarna Þorsteinssonar og fyrstu sönglög hans komu út rétt
fyrir aldamótin. Fyrir kom, að einstök lög birtust í hlöðum og tímaritum
um þetta leyti og var vel fagnað, að minnsta kosti á þeim heimilum, þar
sem hljóðfæri voru til, en fyrstu söngvahefti þeirra tónskálda, sem næst
voru séra Bjarna í aldursröðinni og síðar urðu ástsæl með þjóÖinni, þeirra
Jóns Laxdals, Árna Thorsteinsonar, Sigfúsar Einarssonar og Sigvalda
Kaldalóns, hiðu birtingar fram yfir aldamót og sum fram á annan áratug
aldarinnar.
Þannig var umhorfs hér á vettvangi tónlistarinnar, þegar Páll Isólfs-
son var að alast upp, sá maður, sem öllum öðrum fremur setti svip sinn á