Andvari - 01.01.1979, Blaðsíða 45

GORAN SCHILDT:
Sínum augum lítur hver á silfrið
Kafli sá, sem hér fer á eftir í íslenzkri þýdingu, er birtur med leyfi
höfundar og tekinn úr bók hans Dianas ö, er prentud var í Svíþjód
1977.
Dr. Göran Schildt er finnskur rithöfundur, sem setzt hefur ad
á grísku eyjunni Leros í Eyjahafi, er Englendingurinn Bernard
Randolph kalladi á 17. öld eyju Díönu. Höfundurinn er þaulkunnugur
Grikkjum og Grikklandi, hafdi siglt á eigin báti margsinnis milli grísku
eyjanna um nœr tveggja áratuga skeid, þegar hann settist um kyrrt
á Leros. Hann segir í lok formála bókarinnar: „Grikklandsárin hafa
ordid mér til einna mestrar uppörvunar í lífi mínu, og ég er mjög
þakklátur fyrir þau. Eg vona, ad menn finni, hve einlœga ást ég ber til
lands og þjódar, einnig þar sem ekki vard hjá því komizt ad skýra frá
ýmsu miður lofsverðu. Þar er fremur aðstœðum um að kenna en
þjóðinni sjálfri.“
Þýddi kaflinn heitir í bókinni Pengar (Peningar), en á undan fer
hér sem eins konar inngangur fyrri hluti örstutts kapítula, er nefnist:
Að vera Grikki.
Á Norðurlöndum er mikið ritað og
rætt urn hlutverk kvenna, lækna, ellilíf-
eyrisþega o. s. frv. Hugtakið er tengt
þeirri lífsskoðun, að maðurinn sé sjálf-
ráður gerða sinna, geti valið og hafnað,
öriög séu ekki til. Hann hefur að ýmsu
leyti leyst sig úr læðingi. Við erum ekki
eins háð siðum og venjum og áður fyrr,
við gagnrýnum þær, breytum þeim og
teljum okkur trú um, að við séum upp
yfir þær hafin. Vandinn er bara sá, ef
við viljunr ekki leika gömlu hlutverk-
m, að við verðum að skapa okkur ný,
sem reynast oft örðugri en þau gömlu
°g þrautreyndu. Það eru ekki allir leik-
ritahöfundar gæddir innsæi og tilfinn-
ingu fyrir hinurn margslungna harmleik
°g boðskap hans. Vissulega þarf að end-
urskoða hlutverk kynjanna í breyttu
samfélagi, en það gerist naumast með
einhliða vígorðum og skammsýnni fé-
lagshyggju. Hlutverkin á leiksviði lífs-
ins eru ekki til þess samin, að þau verði
sem einföldust og auðleiknust, heldur til
þess að bæði leikarar og áhorfendur
njóti gleðinnar af því, þegar vel tekst til.
Hér á eynni Leros tala engir um hlut-
verk, fólk tekur ekki slíka afstöðu til
sjálfs sín. Hins vegar verður hlutlaus
áhorfandi fyrir sterkum leikhrifum
vegna þess, að hér !úta allir fastmótuð-
um og sérkennilegum leikreglum.
Það er tvennt ólíkt að vera barn hér
eða á Norðurlöndum, stúlkur eru aldar
upp á allt annan hátt, og fjölskyldan
leggur fjárhagsbyrðar á herðar feðrum