Andvari - 01.01.1979, Page 22

20
JÓN ÞORARINSSON
ANDVARI
var fæddur Þjóðverji, en nam orgelleik hjá Widor í París og haföi því út-
sýn til beggja átta, ef svo má segja. Þessi maður, sem mestan hluta ævi
sinnar var þekktastur fyrir læknis- og líknarstörf meðal blökkumanna í
Afríku, var á yngri árum meðal fremstu organleikara heims og höfundur
rits um Joh. Seb. Bach og verk hans, sem orðið hefur sígilt, þótt ekki séu
allar skoðanir Schweitzers óumdeildar.
Schweitzer hélt því fram, að nýju þýzku orgelin væru illa fallin til að
draga fram hinar hreinu og skýru línur sígildrar orgeltónlistar og leita bæri
fyrirmynda í orgelsmíði á barokktímanum. Svo sannfærandi var hann í
þessum málflutningi, að sjálfur Karl Straube hlaut að fallast á réttmæti
hans og var nógu stór i sniðum til að viðurkenna sinnaskipti sín. Hann
hafði ráðlagt Páli Isólfssyni að kynna sér franska orgellist og vildi helzt,
að hann færi til framhaldsnáms í París hjá Widor eða einhverjum af
nemendum hans.
Llr þessu gat ekki orðið þá þegar, enda kveðst Páll ekki hafa verið sann-
færður um nauðsyn þessarar ráðabreytni að svo stöddu. En hann gleymdi
jressu ekki, og Iiaustið 1924, jiegar hann að eigin sögn ,,var orðinn þreyttur
á kennslu og hljómleikum hér heima,“ fór hann utan og dvaldist í Frakk-
landi fram á næsta vor.
Kennari hans í París varð joseph Bonnet, víðfrægur orgelsnillingur.
Lærifaðir hans hafði verið Alexandre Guilmant, sem ásamt Widor var
helzti organleikari op orpeltónskáld Frakka á síðari hluta 19. aldar og fram
yfir aldamót. Þarna kynntist Páll til hlítar franska orgelstílnum, hreyfst
af mörgu, sem hann hafði að bjóða, og notfærði sér jrað síðar. Um ólík
viðhorf kennara sinna segir hann, jiegar hann roskinn maður rifjaði upp
Parísardvölina: ,,Bonnet lagði áherzlu á allt annað en Straube. Straube
reyndi að þroska persónuleika okkar, \'ekja okkur til umhugsunar og skiln-
ings á innihaldi verkanna. Bonnet hupsaði mest um nákvæmnina í leikn-
um, því veigaminnsta ekki síður en hinu, sem mikilvægt var. „Allt annað
kemur af sjálfu sér," sagði hann. Siðar hef ég æ meir aðhyllzt franska skól-
ann. Þó verður að fara varlega í að tileinka sér hann, jiví hann er auð-
gleyptur, svo heillandi er hann.“
Það mun mega segja, að Páll.hafi, þegar frá leið, sameinað í orgelleik
sínum þá kosti beggja skólanna, hins jiýzka og hins franska, serii honum
fannst mest til um, og þannig skapað sér sinn eigin stíl með líkum hætti og
gert hafa aðrir orgelsnillingar, sem svipaðan undirhúning höfðu hlotið.
Rétt er að geta þess hér, að Albert Schweitzer, sá mikli hugsuður og