Andvari

Volume

Andvari - 01.01.1994, Page 71

Andvari - 01.01.1994, Page 71
andvari „AÐ LIFA MÖNNUM" 69 lcigslegar skyldur. Hjúkrunarfræðingum ber þannig samkvæmt siðareglum sínum að „hefja og efla“ starfsemi að „heilbrigðis- og félagsmálum“ og þeir undirgangast heit um að láta sig varða „velferðarmál þjóðarinnar“. Háskólakennarar, hér á landi eða annars staðar, hafa ekki sett sér neinar siðareglur svo að mér sé kunnugt um, en ekki er ólíklegt að væru slíkar reglur settar yrðu þar einnig ákvæði um félagslegar skyldur. Slík ákvæði eru þó venjulega fremur óljóst orðuð og má túlka með ýmsu móti, jafnvel þannig að það eitt að gegna starfi sínu af kostgæfni nægi til að fullnægja hinni félagslegu skyldu, enda hljóti slíkt óbeint að gagnast almenningi og samfélaginu í heild.15 Þannig kynnu að verða færð rök að því að háskóla- kennarar sinni skyldum sínum gagnvart almenningi að fullu innan háskól- ans sjálfs sem stofnunar eða fyrirtækis (svo að stuðst sé við skiptingu Páls Skúlasonar á hlutverkum háskóla16), ofætlun sé að huga þar einnig að hinu þriðja hlutverki hans sem samfélags í samfélaginu. Annar almennur vandi tengist skráðri eða óskráðri kvöð um að sinna félagslegum skyldum auk faglegra. Hann veit að forgangsröðinni: hlutfallinu þarna á milli. Frumsfar/ískylda háskólakennara er að sinna kennslu, rannsóknum og stjórnun; leggi hann nótt með degi við slíkt er þá hægt að ætlast til þess af honum að hann eigi mikla orku aflögu til að predika yfir almenningi á torg- um og gatnamótum? Er ekki skárra að hann sleppi því alveg en að hann verði eins og „mannkertið“ í kvæði Þórarins Eldjárns sem „brann í báða enda“ og þótti að lokum ekki „beint heppilegur í stjaka“? Andlegur út- bruni er þekktur atvinnusjúkdómur nú á dögum17 og allir vita að kennsla, á hvaða skólastigi sem er, er heimtufrekt starf. Þessi síðari vandi, um forgangs- eða áhersluröð, hrín mjög á okkur sið- ferðilegum leikslokasinnum sem viðurkennum á endanum aðeins eina sið- ferðisskyldu: að stuðla sem mest að farsæld sem flestra - allar aðrar ein- stakar skyldur séu leiddar af henni. Lögmálssinnar eiga miklu hægara um vik: Þeir hafa venjulega á hraðbergi langa lista um einstakar, afmarkaðar skyldur og eiga síðan völ á hinu undurhaglega hugtaki umframskylda um það sem okkur ber ekki í ströngum skilningi að gera en væri samt ljómandi gott ef við gætum gert. Fyrir leikslokasinna er engin slík umframskylda til: Ef maður stuðlar meira að heildarfarsæld heimsins (sjálfs sín og annarra) með einhverri athöfn en því að láta hana undir höfuð leggjast ber honum skylda til að framkvæma hana. Leikslokasinna greinir hins vegar á um hvaða ályktun megi draga af þessu um daglegt líf vitlundaðra og velviljaðra einstaklinga. Ég er sammála John Stuart Mill um að í kringum okkur sé fullt af góðlyndu fólki sem fullnægi prýðilega þessari farsældarskyldu, geri það sem hægt sé að ætlast til af því án þess að það gangi á eigin þrótt til frekari góðverka;18 aðrir, til dæmis Shelly Kagan í nýlegri og umtalaðri bók, The Limits of Morality,19 álíta að við gætum öll vakað lengur og verið betri
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.