Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.2004, Síða 87

Andvari - 01.01.2004, Síða 87
andvari KRISTUR OG FRAMTÍÐARLANDIÐ 85 og nöturhrollur sektarinnar fór um menn og konur. Loks hneigðir þú þitt höfuð, þungt og gljúpt, og gafst upp andann. Og guðssonurinn hékk þar: hinn dáni mannsins sonur.4 Lokahending erindisins er áhugaverð frá guðfræðilegu sjónarhorni þar sem þar kann að gæta hinnar hefðbundnu tvíeðliskenningar kirkjunnar sem felur í sér að Kristur hafi verið sannur Guð og sannur maður eins og m. a. kemur fram í Níkeujátningunni. Lokahending þriðja síðasta erindis ljóðsins gerir þá túlkun þó ólíklega þar sem því er haldið fram að maðurinn í merkingunni mannkynið hafi verið krossfest fyrir 1900 árum vegna þess hversu skammt það hafði náð á þroskaferli sínum.44 Hér ber því fyrst og fremt að líta á Krist sem fulltrúa mannkyns eða þann sem var „mennskastur manna‘ og kraftur „mannlegleikans“. í tengslum við þá þróunarsögu sem rakin er í Hvað nú, ungi maður? er áhugavert að Jóhannes úr Kötlum leit svo á að guðstrú væri liður í þróun mannsins og afleiðing af þrá hans eftir fullkomnun. Af þessari þrá var guðs- mynd mannsins sprottin. Jóhannes skipaði sér því í sveit þeirra sem álíta að maðurinn hafi skapað guð en ekki öfugt. Listina tengdi Jóhannes síðan á órofa hátt við þessa hugmyndafræði þar sem hann áleit að frá upphafi hafi hstin verið tengd trúarlífi og sprottin beint upp úr guðsdýrkun. Með þessu tvennu, hugmyndinni um guð og listsköpuninni, tók tegundin „heljarstökk frá dýri til manns“.45 Fyrri hluti þessarar lýsingar samræmist vel róttækum samfélagshugmyndum skáldsins en er í andstöðu við kristna trúarhefð. Ekki er unnt að staðhæfa að þessi sýn búi alfarið að baki allra þeirra ljóða sem hér hefur verið vikið að. Þvert á móti skal því haldið fram að áhrifa hefðbundins, kristilegs uppeldis Jóhannesar hafi gætt í ljóðum hans löngu eftir sinnaskipti hans til sósíalismans. Þegar skýra skal þá mikilvægu stöðu sem Kristur hafði í ljóðum Jóhann- esar, ekki síst eftir sinnaskipti hans, er mikilvægt að hafa í huga ummæli frá 1956 þar sem hann varði lofkvæði sitt um Jósef Stalín. Þar segir hann það löngum hafa verið áráttu sína að yrkja lofsöngva enda hafi hann ort slíka söngva um Guð almáttugan, móður náttúru, landið en ekki síst fólk, bæði nafngreinda einstaklinga, e. k. mikilmenni, og alþýðuna eða „þegna þagnar- innar“.46 í þessum kveðskap, einkum um einstaklinga, telur hann sig oft hafa tekið áhættu þar sem trúin á manninn sé „áhættusamari en nokkuð annað“ og sér hafi hætt til að mála sterkum litum, „skapa hetjur og jafnvel dýrlinga.“ hessa afstöðu telur skáldið þó áhættunnar virði vegna þess að það sé einmitt trúin á manninn „sem hnikað hefur homo sapiens nokkuð á leið og þeim mun lengra sem hún hefur verið heitari og einlægari.“47 Er Jóhannes hér sam- kvaemur þeirri þróunarhyggju sem fram kom í guðsmynd hans. Af fyrrgreind-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.