Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.2004, Síða 109

Andvari - 01.01.2004, Síða 109
ANDVARI JÓN SIGURÐSSON Á 21. ÖLD 107 Páll Eggert bætir því við að Jón Sigurðsson hafi einmitt verið skrifari bisk- ups þegar hann sendi þessa álitsgerð frá sér, og fram kemur í bréfi frá bisk- upi að Jón átti þátt í að semja hana, jafnvel drýgsta þáttinn. Reikningskrafa Jóns á því sýnilega uppruna sinn í biskupsstofunni í Laugamesi, hvort sem hún hefur fæðst í kolli biskups eða skrifara hans. Það sýnir glöggt að fjár- krafa íslendinga á hendur rfkissjóði Dana var langt í frá bragð Jóns til að hafa áhrif á gang sjálfstæðisbaráttunnar; frá sjónarmiði 19. aldar Islendinga var hún nauðsynleg forsenda fyrir réttlátum fjárhagsskilnaði. í frumvarpinu sem ríkisstjóm Dana lagði fyrir þjóðfund íslendinga 1851 var vandamálið sniðgengið með því að halda „hinni lærðu skólamenntun“ á íslandi fyrir utan það svið sem íslendingar ættu að standa straum af. Einnig var hafður fyrirvari um hvemig kirkjumálefnum á Islandi yrði síðar skipt upp með lögum.35 Þannig var haldið opinni leið til að biskupsembætti Islendinga yrði framvegis á könnu Dana. í næstu tilraun var farin önnur leið. Fjárhags- nefndin 1861-62 tókst á við tvíþættan vanda sem kæmi upp þegar fjárhagur Danmerkur og íslands yrði aðskilinn. Annars vegar var fyrirsjáanlegur halli á fjárhag íslensks landsjóðs, yrði hann skilinn frá ríkissjóði Dana; talsmenn ástandskröfu í fjárhagsnefndinni, Oddgeir Stephensen og A.F. Tscheming, mátu hann um 17.000 rd. á ári að meðaltali. Hins vegar var talið nauðsynlegt að hækka laun og eftirlaun íslenskra embættismanna, launin um 5.000 rd. og eftirlaunin um 7.500, reiknuðu þeir. Þannig komust ástandskröfumenn að þeirri niðurstöðu að ríkissjóður yrði að greiða íslendingum 29.500 rd. fast framlag á ári. Þar að auki lögðu þeir til bráðabirgðaframlag, 12.500 rd. fyrstu tíu árin sem síðan færi lækkandi um 500 rd. á ári, og ætluðu það til að bæta samgöngur og opinberar byggingar í landinu, ennfremur til að „bæta úr og koma í veg fyrir hallæri sökum einkennilegs ásigkomulags landsins og merkilegra náttúruviðburða“.36 Oddgeir og Tscheming efuðust samt ekki um réttmæti endurgreiðslukröfunnar; til þess að mæta fyrirfram mótbárum þeirra sem teldu tillögur þeirra of háar sögðu þeir: „Kröfunum um endurgjald fyrir Skálholts- og Hólastóls-jarðir og tillag það á ári hverju, sem skólanum hefir verið ætlað, alls 10.800 rd„ verður að vorri hyggju varla neitað.“37 Þeir tveir nefndarmenn sem minnst vildu greiða úr ríkissjóði til Islands, Danirnir V.J. Bjerring og V.R. Nutzhorn, sögðust vera: eigi heldur fjarlagir því að stinga upp á, að Islandi verði veitt fast árlegt uppbótarfé, er samsvari vöxtunum af söluverði því, er fyrrum hefir runnið í ríkissjóðinn fyrir hinar ýmislegu seldu fasteignir og tíundir, m.m. á Islandi, er sumpart hafa verið eign krónunnar, en sumpart hafa verið lagðar til skólanna í Skálholti og á Hólum. Þegar menn ætla sér að láta Island sjálft bera kostnað þann, er skólamálefni landsins hafa í för með sér, án nokkurs tillags úr sjóði konungsríkisins, þá virðist einnig sanngjamt, að Iandið í hinu fasta árlega tillagi, er nú var nefnt, fái uppbót fyrir söluverð það, er
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.