Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1929, Síða 131

IÐUNN
Bækur 1928.
321
með óþarflega mikilli viðkvæmni, sem missir marks og dregur úr
áhrifum sögunnar í stað þess að auka þau. —
Axel Thorsteinsson hefir gefið út 11 smásögur frá lokum styrj-
aldarinnar. Hann var sjálfur með í canadiska hernum, en kom svo
seint til vígstöðvanna, að vopnahlé var komið á, áður en hann
gæti lent í „eldinum". „í leikslok" er líklega minsta bók ársins
að fyrirferð, en hún er engan veginn sú minsta að verðmæti. í
sögunum er að vísu ekki að finna stórfeld skáldleg tilþrif, en með
næmum skilningi, karlmannlegri ró og innilegri samúð er brugðið
upp augnabliksmyndum frá hörmungum stríðsins og lífi hinna
mörgu saklausu fórnarlamba, er fleygt var í gin þessa Móloks.
Flestar eru sögurnar örstuttar — að eins ein mynd, sem bregður
fyrir; endurminning um smáatvik, sem hvarflar höf. í huq. Það„
sem einkennir þær öðru fremur, er yfirlætisleysið. Höf. hefir óbeit
á stórum orðum og sterkum litum; hann veit að hið látlausa og
einfalda er oft bæði fegurst og áhrifamest. Einmitt fyrir einfaldleik
og hógværð í frásögn um hryggilega og hryllilega atburði verða
margar af smásögum þessum svo minnisstæðar. Atakanlegar eru
sögurnar um börnin — þessa ráðviltu fugla, sem flögra utan úr
niyrkrinu og inn í myrkrið aftur, umhirðulaus, hungruð, svívirt og
hlædd í tötra. Sögur eins og „Þung spor“, „Góða nótt“, „Blóð-
spor“ llða ekki létt úr minni. Hafi höf. þökk fyrir þessar smá-
sögur sínar. —
Friðriks Ásmundssonar Brekkans var getið í Iðunni fyrir skömmu,
°g er því óþarft að kynna hann frekar sem rithöfund. í þessari
bók hans — „Nágrannar" — eru þrjár sögur, tvær úr íslenzku
sveitalífi, en sú þriðja minnisblöð íslenzks sérvitrings og flakkara
úti í löndum. Sögurnar bera þess merki yfirleitt, að hér er á ferð-
'nni þroskaður og æfður rithöfundur, sem nokkurs má vænta af,
°S er það í alla staði gleðilegt að hafa nú heimt Brekkan úr
útlegðinni.
Ef nefna ætti í einu orði það, sem öðru fremur einkennir þess-
ar sögur, mundi það verða, að þær séu ótrúlegar að efni. Stendur
t>að ef til vill í sambandi viö það, aö Brekkan hóf ritferil sinn
úti í löndum og skrifaði um íslendinga fyrir útlendinga, en þeim
^önnum hættir til að gera okkur að hálfgerðum kynjaskepnum.
er að vísu ekkert út á það að setja í sjálfu sér, þótt skáld
-•o-íti liðugt" — ef þeim tekst að gera tilbúninginn sennilegan. Og
l>að tekst Brekkan slundum, en ekki altaf.
töunn XIII.
21