Eimreiðin - 01.07.1932, Blaðsíða 194

426
RADDIR
EIMREIÐIN
treyst sér til að finna mikið að riti hans í þeim efnum, og það sem það
er, þá orkar það mjög tvímælis, hvort hann hafi rétt fyrir sér. Svo er
um aðfinslur hans við tilraun Arnórs að skýra orsakir víkingar Norður-
landabúa. í fyrsta lagi telur Arnór upp allar helztu skýringar frsÖi-
manna á orsökum víkingarinnar. í öðru Iagi er aðalskýring hans, mót-
vörn Norðurlandaþjóða gegn áhrifum kristninnar, alls ekki ný. M'8
minnir ekki betur en að ]ón á Stafafelli haldi henni fram í Víkingasögu
sinni, og a. m. k. hafði ég heyrt hana áður en bók Arnórs kom ut. 1
þriðja lagi er „kenningin" alls ekki „fáránleg". Karl keisari mikli braut
Saxa undir sift vald og þröngvaði þeim til kristinnar trúar, en fjölda-
margir höfðingjar þeirra flýðu undan ofríki hans norður til Danmerkur, Þar
á meðal Widukind, aðalforingi þeirra og rammasti fjandmaður keisarans
og kristninnar. Má nærri geta hvernig áhrif þessir menn hafa haft á huS
Dana til kristinna manna, enda mátti Dönum vera ljós sú hætta, er þe1111
stóð af veldi keisarans. Þeir höfðu líka her úti gegn Frökkum a. m. k-
tvívegis á þessum árum (777 og 810), og upp úr því hefjast víkingafer^'
irnar í algleymingi. Það mega vera illa sýnir menn á sögulegt sam-
hengi, sem ekki sjá neitt samband á milli kristniboðs Karls keisara °S
víkingar Norðurlandabúa. Og ritdómari, sem vill láta taka mark á orð-
um sínum, má ekki gera sig svo heimskan, þegar hann tekur sér dom5-
vald yfir kenslubók í sögu. — Eitt af því, sem góður og sanngjarn rd
dómari má aldrei gera, er að segja það rangt, sem rétt er. En þella
hendir ritdómara þann, sem hér ræðir um. Hann segir t. d.: „Nauma®*
verður goðorð nefnt óðal". Nú er það svo, að í fornu máli mun or ^
„óðal“ hafa getað þýtt hverskonar arfgeng forréttindi manna, goðor
ekki síður en annað. Eru mörg dæmi þessa í fornum lögum Norðmarm3
og í Heimskringlu og enn víðar, og má það merkilegt heita, að jafn
lesnum manni í fornritum og ritdómaranum skuli hafa skotist yfir þe,ta'
Annars er ritdómarinn yfirleitt seinheppinn í orðaskýringum sínum, °8
lætur honum sennilega eitthvað annað betur. Hann finnur t. d. að Þvl’
að „bágindi, sem stafa af illri verzlun", skuli kölluð hallæri. Ójú, ha
æri getur stafað af vondri verzlun rétt eins og af styrjöldum, drepsót*
um, eldgosum, fiskileysi, uppskerubresti og þesshátfar, enda þýðir Sis^llS
Blöndal hallæri með Hungersnöd. Ekki tekur betra við, þegar ritdom
arinn ætlar að fara að bæta um málið hjá Arnóri, og vill t. d. tala 11111
„bjarma af liðnum degi“ í staðinn fyrir „bjarma af liðnu kvöldi“, seI”
Arnór hefur. Nú er kvöldbjarmi orð, sem hvert mannsbarn þekkir,
hvað er þá eðlilegra en að tala um „bjarma af liðnu kvöldi?“ Að V1SU
er stundum talað um bjarma af degi, en sá bjarmi er á morgnana °S
boðar komu dagsins. Það er því torvelt að finna, hvaða hugsun 1ÍSSU
til grundvallar aðfinslum ritdómarans. Margra missmíða á ritdómnum ne
enn ekki verið getið, en það, sem komið er, verður að nægja.
Ólafuv Þ. Kristjánsson.