Búnaðarrit - 01.01.1902, Blaðsíða 188
180
vera, er nú hrærast í jörð og á, i lofti og legi, sem borgar-
ar jurta- eða dýraríkisins.
í fæðu plantna og dýra verða auðvitað að vera þau
efni, sem líkami þeirra er samsettur af, og í því ástandi, að
plantan eða dýrið geti melt þau, eða brojdt þeim svo, að
þau tillíkist þeirra eigin líkama, ,,verði hold af þeirra holdi
og bein af þeirra beinum'1, annars er fæðan ónýt, kemur að
engum notum. Þessi efui kallast, næringarefni. Auk þeirra
er venjulegast meira eða minna af ónýtum efnum í fæðunni,
sem plantan cða dýrið skilur frá næringarefnunum og varp-
ar aftur frá sér. Meltiugarstarfsemin er því innifalin i því
tvennu, að skilja Dæringarefuin fra hinum ónýtu efuum, og
breyta þeim i ný efnasamböud. Næringargildi fæðunnar fer
því ekki eingöngu eftir því, hve mikið er af næringarofnum
i heuni, heldur fult svo mikið eftir því, hve efnin eru í auð-
leystum samböndum, hve auðmolt þau eru.
Flest af alidýrum vorum eða kvikfé eru jurtætur eða
grasætur. Þó fóðra megi bæði hesta, nautpening og sauðfé
að nokkru leyti á korni, rótum og ýmsu tilbúnu kjarnfóðri
jafnvel kjöti og fískmeti, þá er gras oða liey lífsnauðsynlegt
öllum þessum skepnum. Þeim er lang eðlilegast og hollast
að grasið sé meginfæða þeirra, og það getur fullnægt þeim
eingöugu bæði til vaxtar, viðhalds og afurða, ef það er
kjarngott og við hæfí skepnunuar.
JÞað eru ekki uándar nærri allar plöntur, sem dýriu
neyta eða notaðar verða til skepnufóðurs. Margar plöntur
hafa mjög lítið næriugargildi, sumar eru óhollar og jafnvel
eitraðar og margar jjlöntur hafa eitthvað það við sig, að
skepnurnar sneiða hjá þeim, og snerta þær ekki. Það get-
ur verið ýmislegt, sem gjörir þær fráfælandi t. d. beiskja
eða eitthvert bragð, sem skepnuuni fellur illa, seigja eða
harka, snerpa, hár, þyrnar o. fl.
Þær plöntur, sem dýrin bíta sér til fóðurs oða sem
slegnar eru og tilreiddar á ýmsan hátt sem skepnufóður,
eru kallaðar fóöurplöntur eða veujulogast fóðurjurtir, þvi
flestar þessar plöntur eru jurtkendar.