Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Síða 110

110
prófi 24 ára og var hlutfall stúdenta hæst þar en áberandi lægst, eða um 32%, meðal
fólks sem lauk grunnskóla í þéttbýli án fullgilds framhaldsskóla eins og á við um flest
þorp og bæi á íslandi. Þar er hlutfall fólks sem aldrei skráir sig í framhaldsskóla líka
langhæst eða um 15% samanborið við 5–9% í viðmiðunarhópunum (Jón Torfi Jónas-
son og Kristjana Stella Blöndal, 2002). Búseta og aðgengi að framhaldsskóla virðast
því skipta máli bæði um það hvort nemandi fer í framhaldsskóla og hvort og hvenær
hann útskrifast þaðan.
Þegar horft er til menntunarstigs þjóðarinnar eftir landshlutum kemur líka í ljós að
það er mun lægra úti á landi en á höfuðborgarsvæðinu. Talað er um 40% hópinn, sem
er sá hópur fólks sem einungis hefur grunnmenntun eða lágmarksmenntun. í Reykja-
vík háttar þannig til um 35% vinnuaflsins. Þetta hlutfall er miklu hærra víða úti um
landið. Það er t.d. 62% á Norðurlandi vestra þar sem það er hæst. Á flestum stöðum
úti um landið er þessi hópur um eða yfir helmingur starfandi fólks (Hagstofa íslands,
2002). Fjölgun framhaldsskóla með nýtingu nútímatækni til að tryggja gæði kennsl-
unnar ætti því að vera markmið menntamálayfirvalda svo lögin um framhaldsskóla
fái betur staðist.
Ver­kleg­t nám – bókleg­t nám
í niðurstöðum rannsóknar Jóns Torfa og Guðbjargar andreu, sem fram koma í Náms­
feril­l­ í framhal­dsskól­a frá árinu 1992, kemur fram að tveir af hverjum þremur svarendum
í könnun þeirra segja að þeim hafi líkað betur við verknám en bóklegt nám þegar þeir
voru í skóla. Einnig kemur fram hjá þeim sem ekki hafa stundað nám eftir grunnskóla
að enn fleiri úr þeim hópi líkar verknám betur (Jón Torfi Jónasson og Guðbjörg andrea
Jónsdóttir, 1992). Það er athyglisvert að svo stórum hópi þeirra sem aldrei hefja fram-
haldsskólanám skuli líka verknám betur og styður það þá kenningu að þeim bjóðist
ekki nám við hæfi. Miðað við tölfræðiupplýsingar Hagstofunnar sem fram koma í
svari menntamálaráðherra á alþingi veturinn 2003–2004 er nokkur munur á brottfalli
nemenda eftir því hvort þeir eru í bóknámi eða starfsnámi. Ef horft er til þeirra nem-
enda sem hófu nám haustið 2002 var brottfall þeirra 11,7% í bóknámi en 20,9% í starfs-
námi. Ekki er gerð tilraun til þess að skýra þennan mikla mun. í sama svari er tafla yfir
brottfall í einstaka framhaldsskólum þetta sama skólaár. Þar kemur fram gífurlegur
munur á milli skóla, og verkmennta- og iðnskólarnir virðast koma verr út en bóknáms-
skólarnir (alþingi. 130. þing, þingskj. 1406).
í skýrslunni Brot­t­fal­l­ úr námi kemur fram að afstaða fólks til þess hvort því líkaði
betur bóklegt eða verklegt nám í efri bekkjum grunnskóla tengdist námslokum
þannig að þeir sem líkaði betur verklegt nám eða gátu ekki gert upp á milli bóklegs
og verklegs náms voru ólíklegri til að hafa lokið framhaldsskóla. Höfundar telja að
það gefi vísbendingu um að þeir nemendur sem hafa áhuga á verklegu námi finni
ekki nám við hæfi. (Jón Torfi Jónasson og Kristjana Stella Blöndal, 2002). Það er vissu-
lega ákveðin „hindrun“ þess að framhaldsskólinn sé fyrir alla og gæti skýrt meint
áhugaleysi margra. Samanburður á ferli ungs fólks í gegnum framhaldsskóla, með sér-
stakri athugun á starfsmenntun, hefur leitt í ljós að hvað sem raunverulegum áhuga
líður skráir sig mun hærra hlutfall nemenda í bóknám hér á landi en á hinum Norður-
V IÐHoRF