Búnaðarrit - 01.01.1992, Side 90
hinum ýmsu göltum og gyltum. Ef fóðurkostnaður, vinna og fjármagns-
kostnaður er áætlaður 100 kr. á dag á eldisskeiöinu, þá verður framleiðslu-
kostnaður sláturgrísa undan bestu göltunum og gyltunum um 3000 - 4000
kr. lægri en framleiðslukostnaður grísa undan lökustu göltunum og gyltun-
um.
Þær miklu framfarir, sem hafa verið í íslenskri svínarækt síðustu 5 - 6 árin,
eru fyrst og fremst að þakka afkvæmarannsóknum, mælingum í sláturhús-
um og síðast og ekki síst dugnaði og áhuga einstakra svínabænda að koma til
móts við óskir neytenda um fitulítið, bragðgott svínakjöt á viðráðanlegu
verði.
Rannsókn á streitu ísvínum og áhrif streitu á kjötgæöi. Allt frá árinu 1986
hef ég mælt sýrustigið í hrygg og læri sláturgrísa samtímis fitumælingum og
Iengdarmælingum. Niðurstöður þessara mælinga hafa sýnt, að tíðni streitu
eða vatnsvöðva (pH 5,60) hefur aukist með árunum og allmikill munur er á
tíðni vatnsvöðva hjá sláturgrísum frá hinum ýmsu svínabúum. Streita er háð
erfðum og orsakast af víkjandi erfðavísi. Þar af leiðandi kemur þessi
erfðagalli einungis fram í grísum, sem eiga foreldra með þennan erfðavísi í
arfhreinu eða arfblendnu ástandi. Meö afkvæmarannsóknum er hægt að
koma í veg fyrir, að dýr með þennan erföagalla séu notuð til undaneldis, en
þaðer mjög mikilvægt, þarsem kjöt meðstreitueinkenni erslepjulegt, seigt
og ólystugt. í nágrannalöndunum er streita mikiö vandamál, og mikil
áhersla er lögð á að útrýma þessum erfðagalla.
Erlendis verða svínabændur oft fyrir miklu fjárhagslegu tjóni vegna
streitu hjá svínum. Ef svín drepast t.d. við flutning milli stía, slagsmál og
flutning í sláturhús, er algengast að um streitu sé að ræða. Einnig er kjöt
meö streitueinkenni víðast hvar veröfellt, þar sem það er slepjukennt, seigt
og ólystugt.
Fyrsta einkenni streitu er vöðvatitringur, sem við áframhaldandi áreitni
leiðir til öndunarerfiöleika. Þegar streita er komin á þetta stig, myndast
bleikir og rauðir blettir á húð svínanna. Samtímis brotna orkuefnin í lifur og
vöðvum niður í mjólkursýru, þannig að sýrustigið (pH) lækkar í blóði og
vöðvum. Sýrustigslækkunin gerir vöðvana stinna og eykur blóöhita svína-
nna. Flest svín í þannig ástandi drepast yfirleitt á skömmum tíma.
Tvær gerðir af streitu finnast í kjöti:
1. PSE-kjöt (á ensku pale, soft and exudative) eða vatnsvöðvi.
2. DFD-kjöt (á ensku dark, firm and dry).
I PSE-kjöti myndast mikil mjólkursýra á stuttum tíma, meðan kjötið er
mjög heitt. Þegar ein klukkustund er liðin frá slátrun, er sýrustigið í PSE-
kjöti komiö niöur fyrir 5,8, meðan hitastig kjötsins er 35-40 gráður.
Atburöir við slátrun, átök, flutningar og jafnvel deyöingin geta valdið
streitu, þannig að niöurbrot orkuefnanna veröur margfalt hraðara en
eðlilegt er. Samspil súrnunar og hita veldur skcmmdum á vöðvaþráðum og
88