Andvari - 01.01.2009, Side 135

andvari
HAMLET ÍSLENSKRAR LEIKLISTAR?
133
fjölskyldunnar hefur varðveist mikið af einkabréfum, bæði frá Lárusi og til
hans, sem Þorvaldur hefur fengið að moða úr við samningu bókarinnar. Lárus
var iðinn við að skrifa heim, þegar hann var erlendis: móður sinni, systur og
eiginkonu, og hefur margt af því varðveist. Langmest munar þó um bréfa-
skipti hans og vinar hans, danska leikarans og leikstjórans Edvins Tiemroths.
Þeir voru skólabræður í leiklistarskóla Kgl. leikhússins og urðu tryggðavinir
ævilangt. í bréfaskiptum sínum við Tiemroth gat Lárus verið opinskár um alla
hagi sína, jafnt í einkalífi sem starfi, gagnvart manni sem hann vissi að skildi
sig.13 Það er hætt við, að saga hans hefði orðið talsvert önnur og bragðminni,
ef höfundur hefði ekki haft þessi bréf að styðjast við.
Af tilvísanaskránni verður einnig bert, að María Jóhanna hefur verið
drjúgur heimildarmaður höfundar. Ugglaust hefur hún vísað honum á ýmsa
aðra heimildarmenn og jafnvel haft hönd í bagga með vali hans á viðmæl-
endum. Sú hugsun flökrar óneitanlega að manni, að hann hafi treyst full-
mikið á þessa aðstoð í stað þess að leita sjálfur sem víðast. í ritdómi mínum
í DV benti ég á það hversu stutt skráin yfir munnlega heimildarmenn er,
aðeins tuttugu og fjórir einstaklingar. í eftirmálanum kemur fram, að
Þorvaldur hefur verið að vinna að verkinu í heil þrettán ár, að sjálfsögðu
með öðrum störfum. Eins og við má búast hafa ýmsir þeirra, sem kynntust
Lárusi vel, látist á þeim tíma, en engu að síður eru enn í dag ýmsir á lífi,
sumir þeirra við góða heilsu, sem þekktu hann og unnu með honum. Ég hef
sjálfur rætt við margt af þessu fólki um kynni þess af Lárusi og fleiri samtíð-
armönnum og veit vel að því er ljúft að deila með öðrum minningum sínum
um hann. Eins og gengur er mismikið á slíkum vitnisburði að græða. Það er
góður fengur að hafa náð á blað því sem sumir hafa haft að segja; ég nefni
menn eins og Gunnar Eyjólfsson eða Steindór Hjörleifsson, sem báðir lærðu
hjá honum og Þorvaldur vitnar til. En hvers vegna var ekki leitað til fólks
eins og Árna Tryggvasonar, Róberts Arnfinnssonar eða Þuríðar Pálsdóttur
söngkonu sem kynntist Lárusi einnig vel og lék tvívegis undir stjórn hans
í óperunum La Bohéme og Töfraflautunni? Agnar Þórðarson leikritaskáld
hefði einnig getað frætt Þorvald um kynni sín af Lárusi sem stýrði flutningi
á fyrsta útvarpsleik Agnars, Förinni til Brazilíu, árið 1953 og nokkrum árum
síðar Gauksklukkunni í Þjóðleikhúsinu. Agnar lést ekki fyrr en árið 2006 og
var við góða andlega heilsu til dauðadags, að heita má. Ég nefni líka danska
kollega, menn eins og leikarann Ebbe Rode eða leikstjórann Sam Besekow
sem vann með Lárusi á yngri árum.
Enn furðulegra er að Þorvaldur sneiðir beinlínis hjá ákveðnum ritum og
ritsmíðum sem honum, sem ábyrgum fræðimanni, var skylt að nýta sér - og
maður á afskaplega erfitt með að trúa að hann hafi neitað sér um að glugga
l- Hann vitnar til dæmis hvergi til endurminninga þeirra Ævars R. Kvarans
°g Árna Tryggvasonar sem lærðu báðir hjá Lárusi og segja báðir af kynn-