Andvari - 01.01.2009, Page 163

ANDVARI
HAMLET ÍSLENSKRAR LEIKLISTAR?
161
44 Sjá t.d. Alþýðublaðid 19.11. 1943 og Þjóðviljann 24.4. 1952.
45 Hún gekk í 31 skipti. Sjá Þorvaldur Kristinsson, bls. 191-195.
46 Um Eftirlitsmanninn sjá Morgunblaðið 16.3. 1948, Þjóðviljann 17.3. 1948 og Alþýðublaðið
18.3. 1948. Um Volpone sjá t.d. Þjóðviljann 30.1. 1949, Mánudagsblaðið 31.1. 1949 og
Alþýðublaðið 30.1. 1949. Kaupmaðurinn í Feneyjum var sýndur 20 sinnum, Eftirlitsmaður-
inn 18 sinnum og Volpone 28 sinnum.
47 Sjá Þorvaldur Kristinsson, bls. 239-240.
48 Sjá Þorvaldur Kristinsson, bls. 211.
49 Sjá Þorvaldur Kristinsson, bls. 150.
50 Um átök þeirra Guðmundar hefur sitthvað verið skrifað, m.a. fjalla ég ítarlega um þau í
greininni Af óskrifaðri leiklistarsögu (Andvari 1998).
51 Haraldur skrifar m.a. í greininni: „Lárus Pálsson er einn af þeim fáu íslendingum, sem
hefir haft alvöru, kjark og listelsku til að brjótast í gegnum hið erfiða, dýra ... undirbúnings-
nám sem þessi listgrein útheimtir, ef vel á að vera. Hann er einn af þeim fáu Islendingum,
sem hefir skilið það, að ef íslenzk leiklist á einhverntíma að geta lyft sér upp úr viðvanings-
hættinum, kunnáttuleysinu og fúskinu, hljóta þeir, sem stunda vilja þessa list af alvöru, að
offra miklu, - meira en einum vetri eða vetrarparti til að geta orðið boðberar þessa menn-
ingarmáls." Nýja dagblaðið, 6. 10. 1937.
52 Ágætt dæmi eru skrif manna um leik hans í Nitouche. Sjá Alþýðublaðið, 4.3. 1941 (Karl
ísfeld) og Morgunblaðið 25.2. 1941 (Emil Thoroddsen).
53 Haraldur Björnsson skýrir dagbók sinni frá einu slíku atviki sem hafi gerst eftir sýn-
ingu á Einu sinni var. Þá hafi tveir af eldri leikurum félagsins hellt sér yfir Lárus sökum
óánægju með það hversu hlutverk þeirra voru smá. Sjá Þorvaldur Kristinsson, bls. 214.
Árni Tryggvason segir frá svipuðu atviki í endurminningum sínum. Þó að þar virðist tæp-
ast um sama atvikið að ræða er freistandi að halda að tengsl séu þar á milli. Sjá Ingólfur
Margeirsson, Lífróður Árna Tryggvasonar (Reykjavík 1990), bls. 168-169. Ég hef raunar
heyrt svipaða lýsingu frá Finni Kristinssyni, sem var sviðsstjóri í Iðnó á síðari hluta fimmta
áratugarins, og Þorvaldur hefur ekki heldur rætt við. Finnur hafði numið leiksviðsstjórn í
Bandaríkjunum og hafði mikinn áhuga á tæknilegri hlið sviðsetningarinnar, ekki síst því
sem laut að skipan á sviðinu og nýtingu leikrýmisins. Honum fannst Lárus aldrei sýna þeim
hlutum sérstakan áhuga og segir mikið hafa skilið þá Indriða Waage að í þeim efnum. Hann
kvað Harald hafa komið mjög vel undirbúinn og jafnan hafa afhent sér í upphafi æfinga
nákvæma skrá yfir leikmuni og annað sem til þurfti á sviðinu.
54 Bæði Guðlaugur Rósinkranz og Eysteinn Jónsson segja þessa sögu í sínum endurminning-
um. Sjá Guðlaugur Rósinkranz, Allt var það indœlt stríð (Reykjavík 1977), bls. 103-111,
og Vilhjálmur Hjálmarsson, Ævisaga Eysteins Jónssonar fyrrum ráðherra og formanns
Framsóknarflokksins, Eysteinn í baráttu og starfi (Reykjavík 1984), bls. 134-139. Jónas
Jónsson frá Hriflu rekur byggingarsöguna ítarlega í sérstakri bók sem er eitt þeirra verka
sem ég hefði gjarnan viljað sjá á bókalista Þorvalds.
55 Sjá Þorvaldur Kristinsson, bls. 248.
56 Sjá Karlar eins og ég - æviminningar Brynjólfs Jóhannessonar leikara, Ólafur Jónsson
færði í letur (Reykjavík 1966), bls. 159-163.
57 Þorvaldur segir frá því, að Lárus hafi boðað til einkafundar þá Brynjólf Jóhannesson,
Þorstein Ö„ Val Gíslason og Harald Björnsson, þegar ráðið hafði verið í stöðuna. Hafi
hann viljað fá leikara til að sameinast um mótmælaskjal sem raunar var samið og borið
fram, en hafði að sjálfsögðu lítil áhrif. Heimild fyrir þessu er dagbók Haralds Björnssonar.
Dagbókarfærslan er frá 27. janúar 1949. Haraldur kemur einnig inn á þessi mál í dagbók-
arfærslu frá 8. september 1949. Sjá Þorvaldur Kristinsson, bls. 250.
581 bréfi til Hólmfríðar, systur sinnar, vorið 1949, kemur Lárus inn á þessi mál og skrifar: