Andvari - 01.01.2009, Síða 174

172
KRISTMUNDUR BJARNASON
ANDVARI
getið í líkræðunni, hvílík raun iðjuleysið síðustu árin hefði verið „þessari
starfsglöðu og mikilhæfu konu“.
Þegar fregn um dauða Agústu barst til íslands, var hennar minnzt í blöðum.
I ísafold segir svo:
„Var ýmist hér á landi eða í Danmörku, nokkur misseri í Skotlandi. Gáfuð,
fékk ágætt uppeldi, drenglynd og tápmikil. Stóð fyrir barnaskóla í Reykjavík,
4-5 ár - Hún lézt eftir langvinnan sjúkdóm.“28
Reytur Agústu dreifðust milli vina og vandamanna. Forstöðukonan hafði
skrifað upp „vilja hennar“. Þóra fékk húsgögnin. Sendibréf og önnur skrifleg
gögn hennar munu flest hafa lent hjá Jóni. Dálitla innistæðu átti Ágústa, sem
skiptist milli erfingja, og málverk af föður sínum, sem síðar verður minnzt á.
Hún átti allmikið af íslenzkum bókum og á öðrum málum. Jón Oddi (eins og
systkinin kölluðu frænda sinn, Jón Ásmundsson Johnsen frá Odda) fékk bóka-
skápinn og bækur. Páll Melsteð hlaut Þjóðsögur Jóns Árnasonar, bæði bindin.
Nína hafði verið Gústu einkar hjálpleg síðustu árin. Hún hreppti íslendinga-
sögurnar og fleiri bækur íslenzkar og þótti slægur í. Nína skrifaði Þóru, 14.
janúar 1890, að Gústu hefði verið fullljóst, „at jeg elsker det islandske Sprog
höjt; det lærte min Fader mig“.29
Lárus Sveinbjörnsson dómstjóri, kjörsonur Þórðar Sveinbjörnssonar, fékk
eitthvað af bókum, svo og Steingrímur Thorsteinsson skáld og e.t.v. fleiri
vinir hinnar látnu.30
IV
Sambúð Páls og Þóru Melsteð var að allra dómi með ágætum. Þóra virðist
ekki hafa þolað vel andmæli fremur en faðir hennar. Hún varð miður sín og
hnuggin, ef hún taldi, að Páll hefði beitt hana órétti. Um Pál er það að segja,
að hann virðist hafa dáð konu sína fölskvalaust.
Sumarið 1861 var Jón Sigurðsson á Gautlöndum gestur á heimili þeirra Þóru
og Páls Melsteðs. Talið barst að menntun - eða öllu heldur menntunarleysi
- kvenna, litlu væri kostað til uppeldis þeirra, þær sætu í skugganum, þegar
reynt var að búa í haginn fyrir synina. Hvort sem um þessi efni var rætt leng-
ur eða skemur, kom þar máli þeirra, að brýn nauðsyn væri að bæta menntun
kvenna.31 Tíminn leið, hugsjónin lifði sem falinn eldur og brauzt upp á yfir-
borðið laust fyrir 1870, en það sumar hafði Þóra verið í Kaupmannahöfn og
einnig í Edinborg hjá Ágústu systur sinni, sem fyrr segir. Má nærri geta, að
Þóra hafi rætt kvennaskólamál við systkini sín og mágkonu og verið hvött til
dáða. Þau minntust áranna sinna á Möðruvöllum, hvílíkt kapp foreldrar þeirra
lögðu á góða menntun til munns og handa og jafnræði með þeim systkinum.
Grímur amtmaður hafði tekið þátt í umræðu um almenna barnafræðslu 1826
og síðar.