Hugur - 01.01.2007, Síða 125

Verkefni hugsunarinnar í undantekningarástandinu 123
Eins og við munum komast að raun um sækir Agamben innblástur þessarar
hugsunar sinnar til fyrstu verka Walters Benjamin.11 Þar finnur Agamben ákveðna
tegund „messíanisma" sem er ekki af meiði heimsslitahugsunar og beinir sjónum
að tiltekinni tilfærslu sem lætur lítið yfir sér - en er engu að síður róttæk - og gæti
„kippt heiminum í liðinn1.12
Rökvísi stjórnvaldsins: Undantekning og aðskilnaður
I bókarkorni sínu Leiðir án markmiða skrifar Agamben: „Pólitískt vald eins og við
þekkjum það [...] leggur ávallt grunn að sjálfu sér - þegar allt kemur til alls -
með því að aðskilja svið hins nakta lífs frá því samhengi sem hinar ólíku myndir
lífsins taka á sig“.131 viðleitni sinni til að klæða þetta aðskilnaðarstarf fullveldisins
í hugtök hefur Agamben í síðari ritum sínum notast við orðið „undantekning“. I
þessu samhengi byggir hann á þýska lögspekingnum Carl Schmitt - sem einnig
var góðkunnur embættismaður í ríki nasista - og greiningu hans á undantekn-
ingarástandinu. Engu að síður, og þar er komið mikilvægt atriði, lætur Agamben
ekki við það sitja að leita fanga hjá Schmitt, heldur setur fram afdráttarlausa túlk-
un á Benjamin sem hann segir þess umkomna að ganga lengra en afstaða Schmitts
og brjóta hana upp.
Rétt er að taka fram að stjórnmálakenningu Benjamins hefur iðulega verið
hafnað af þeim sökum að hún hafi „orðið fyrir áhrifum" af Schmitt og að hún
standi „of nærri“ fasismanum.14 Agamben reynir að svara þessari ásökun með því
að sýna fram á, í nokkrum smáatriðum, hvernig Benjamin hafi þegar í ritgerð
sinni „Zur Kritik der Gewalt" („Framlag til gagnrýni valdsins") frá 1921 sett fram
rökfærslu sem felur í sér alvarlega ógnun við hugsun Schmitts. Fyrsta skrefið í
þessari túlkunaraðgerð Agambens felst í því að benda á að ritgerð Benjamins hafi
birst í tímariti sem vitað er að Schmitt las reglulega og hafði sjálfur skrifað í. Því
göngur" í inngangi sínum að Potentialities, s. 5, og það sama gerir L. Deladurantaye í bráðsnjallri ritgerð sinni
„Agamben’s Potential“, diacritics 30.2, 2000, s. 8.
11 í þessu sambandi er vert að geta þess að Agamben tók þátt í málstofum Heideggers í Provence seint á 7. áratug
20. aldar og ritstýrði heildarútgáfu verka Benjamins á ítölsku á 9. áratugnum. I viðtali í Libération (1. apríl
1999) segir Agamben: „Öll stórvirki eiga sér eitraða skuggahlið sem þau eiga ekkert mótefni við. Benjamin var
móteitrið sem gerði mér kleift að lifa Heidegger af.“ Orðaleikurinn sem hér er á ferð skírskotar til tvíræðni
orðsins pharmakon, sbr. J. Derrida, „Plato’s Pharmacy“, þýð. Barbara Johnson, Dissemination (London: Athlone
Press, 1981), s. 61-171.
12 Sjá Agamben, The Coming Community, þýð. M. Hardt (Minneapolis: University of Minnesota Press, 1993), s.
53 o.áfr. Bæði Benjamin og Bloch rekja þennan skilning til „mikils rabbía“ - sem nú er vitað að var enginn
annar en sameiginlegur vinur þeirra Gershom Scholem. Sjá 57. bréf (9. júh' 1934) í The Correspondence ofWalter
Benjamin and Gershom Scholem, þýð. G. Smith og A. Lefevere (New York: Schocken, 1989). Að mati Agambens
er Messías „vettvangur þess þegar trúarbrögðin takast á við vandann um Lögin“. Þar af leiðir að hin gyðinglega
messíasarhefð getur komið að liði þegar leitað er skilnings á ástandi mála í stjórnmálum samtímans. Sjá „Ihe
Messiah and the Sovereign", þýð. D. Heller-Roazen, Potentialities (Stanford: Stanford University Press, 1999),
s- !b3.
x3 G. Agamben, Means without End: Notes on Politics, þýð. V. Binetti og C. Casarino (Minneapolis: University of
Minnesota Press, 2000), s. 4 (leturbreyting greinarhöfundar), héðan 1 frá táknuð MwE.
r4 Umræða af þessum toga kemur við sögu í verki Derrida „Force of Law: The ,Mystical Foundation of Auth-
ority“*, þýð. M. Quaintancc,Acts ofReligion (New York: Roudedge, 2002). í síðari ritum Derrida er túlkun hans
á Benjamin ekki jafn öfgakennd, sbr. Specters of Marx, þýð. P. Kamuf (New York: Routledge), s. 181 og „Marx
8c Sons“, þýð. G.M. Goshgarian, í Michael Sprinker (ritstj.), Ghostly Demarcations (London: Verso, 1999), s.
249-262.