Hugur - 01.06.2010, Blaðsíða 98
96
Erlendur Jónsson
tjáningu, enda er hún ekki sérstaklega til umræðu sem slík. Látið hefur verið
nægja að benda á mikilvægi hennar í verufræðilegri skilgreiningu listaverks, sem
hluta af hinu félagslega og menningarlega samhengi sem verufræði listaverks
hljhur að taka mið af.
VII
Nú er kominn tími til að staldra við, líta yfir farinn veg og draga saman þær helstu
niðurstöður sem við höfum hingað til komist að:
• Myndlistarverk er einstakur efnishlutur sem settur er í ákveðið félagslegt og
menningarlegt umhverfi, á uppruna sinn í sköpunarkrafti persónu (málara,
myndhöggvara, o.s.frv.) og tjáir eitthvað um huga, sál eða persónuleika þess-
arar persónu.
• Bókmenntaverk er formgerð sem miðlað er með merkingarbærum orðum og
sett í ákveðið félagslegt og menningarlegt umhverfi, á uppruna sinn í sköp-
unarkrafti persónu (rithöfundar, ljóðskálds), og tjáir eitthvað um huga, sál
eða persónuleika þessarar persónu (það sem listaverkið tjáir er þó ekki það
sem það segir).
• Tónlistarverk erformgerð sem miðlað er með samspili tóna, tónlengdar, hrynj-
andi o.fl. og sett í ákveðið félagslegt og menningarlegt umhverfi, á uppruna
sinn í sköpunarkrafti persónu (tónskálds) og tjáir eitthvað um huga, sál eða
persónuleika þessarar persónu.
Þegar þessar niðurstöður eru dregnar saman liggur beint við að spyrja af hverju
svo mikill munur sé á myndlistarverki annars vegar, sem skilgreint hefiir verið hér
sem einstakur efhishlutur, og bókmenntum og tónlist hins vegar, sem skilgreindar
voru sem formgerðirT
VIII
Myndlist hefur ýmiss konar sérstöðu gagnvart öðrum listformum. I fyrsta lagi
felst myndlist upphaflega í því að gera eftirlíkingar af raunverulegum hlutum,
gerðar voru myndir af mönnum, húsum, dýrum o.s.frv. Ef við skoðum t.d. myndir
Forn-Egypta þá eru þær nær alltaf myndir af einhverju, tilgangur þeirra er að
sýna einhverja hlið á veruleikanum. Vissulega hefur síðar komið fram myndlist,
abstrakt list, sem ekki er af neinu, hefur enga fyrirmynd, alla vega í venjulegum
skilningi, en engu að síður liggur nærri að ætla að einhver hugtakaleg tengsl séu á
milli þessara síðari myndlistarforma og hinna fyrri þar sem ótvírætt var um ein-
hvers konar eftirlíkingar að ræða. Myndlistin er þannig nátengd hinum efnislega
veruleika.
18
Sbr. Wollheim (1980).