Hugur - 01.06.2010, Blaðsíða 153

„Ósamsett vera sem kölluð ersál'
151
fræði og hans síðasta verk Les Passions de l’áme (.Astríður sálarinnar, 1649) á m.a.
rót að rekja til bréfaskipta þeirra.
Bréfaskipti Elísabetar eru eina framlag hennar til heimspekinnar. Hún lét ekki
eftir sig nein rit eða heimspekikenningu. Það er einnig ljóst af bréfaskiptunum
að bréf Elísabetar eru ekki skrifúð fyrir almenning og biður hún Descartes að
opinbera þau ekki.20 Descartes hélt samt sem áður eftir afritum af bréfaskiptum
þeirra og átti það til að sýna fólki hluta úr þeim. Arið 1647 sendi hann Kristínu
Svíadrottningu afrit af bréfum þeirra beggja í gegnum vin sinn Pierre Chanut
(1601-1662) þar sem þau fjalla um hin æðstu gæði.211 bréfi til Elísabetar að Des-
cartes látnum bað Chanut hana að gera bréf sín opinber og láta gefa þau út ásamt
verkurn Descartes en Ek'sabet neitaði því og bað um að sér yrði skilað bréf-
unum. Bréf Descartes til Elísabetar voru hins vegar gefin út árið 1657 af Claude
Clerselier.22
Ahugi á bréfum Eh'sabetar til Descartes vaknaði snemma á 19. öld en þá fund-
ust bréfin ekki. Frederick Muller fornbókasali fann þau svo upp úr 1870 á meðal
óflokkaðra pappíra í Rosendael-kastala fyrir utan Arnhem f Hollandi. Heim-
spekingurinn A. Foucher de Careil fékk bréfin í hendur og gaf út árið 1879 ásamt
tveimur bréfum Kristínar Svíadrottningar.23 Bréfaskiptin voru síðan gefin út í
heild sinn í Oeuvres deDescartes 1897-1913 í ritstjórn Charles Adams og PaulTan-
nery.24 Handritin að bréfiinum týndust síðan en hafa nýlega fundist aftur, í fórum
van Pallandt-fjölskyldunnar, fýrrum eigenda Rosendael-kastalans. Handritin eru
ekki skrifuð með eigin hendi Elísabetar heldur eru þetta afrit af bréfum hennar.
Það sem hefur varðveist af bréfunum eru 26 bréf frá Ek'sabetu til Descartes og
33 bréf frá Descartes til Elísabetar. Það eru gloppur í bréfaskiptunum, ókláraðar
röksemdir og stefnubreytingar sem gætu gefið til kynna að annað hvort vanti ein-
hver bréf eða að Elísabet og Descartes hafi hist og tekið upp þráðinn þar sem frá
var horfið í bréfaskiptunum, en erfitt að segja til um þetta.25
Síðastkðin ár hafa komið út verk eftir femíníska heimspekinga um bréfaskipti
Eksabetar og Descartes. Bréfaskipti hennar og Descartes um frumspeki sem
þessi grein fj allar aðaflega um komu fyrst út í enskri þýðingu John J. Blom árið
1:978 og síðar í safnriti í ritstjórn Margaret Atherton, Women Philosophers of the
Early Modern Period (1994).26 Andrea Nye þýddi einnig bréf hennar á ensku í bók
sinni Jhe Princess and the Philosopher, Letters of Elisabeth of the Palatine to René
Descartes sem kom út 1999 og fjallar um bréfaskiptin með áherslu á heimspeki
Ek'sabetar, lífshlaup og samtíma. Jaquekne Broad fjallar einnig um bréf Elísabetar
í bók sinni Women Philosophers of the Seventeenth Century sem kom út árið 2002 og
Lisa Shapiro þýddi bréf Elísabetar á ensku og fjallar um þau í tengslum við ævi
20 Bréf Elísabetar frá 16. maí 1643, Atherton 1994:12. Elísabet biður Descartes í fyrsta bréfi sínu til
hans að virða Hippókratesareiðinn þegar kemur að röksemdum hennar.
21 Bréf til Chanut 20. Nóvember 1647, Sbapiro 2007: r, Descartes 1996: 86-88.
22 Shapiro 2007: 2; Clerselier 1657-1667.
23 de Careil 1879.
24 Descartes 1996.
25 Shapiro 2007:5-6.
26 Atherton 1994: 9-21.