Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2003, Blaðsíða 131

SANNLEIKURINNI SKALDSKAPNUM
ur verið um hér hafi farið hljóðar í bókmenntaumræðunni en mörg önn-
ur. Það er í sjálfu sér ekkert óeðlilegt við það að bókmenntir sem taka á
áþreifanlegan hátt á þeim málefnum sem brenna á mönnum hverju sinni
veká almenna athygli. Það er ákveðin hefð fyrir því hér á landi að bók-
menntir hafi samfélagslegan boðskap og taki virka afstöðu til þjóðfélags-
ins eða einstakra mála sem eru ofarlega á baugi eða jafnvel ákveðinna
persóna. Höfundur Islands eftir Hallgrím Helgason væri gott dæmi um
það. Að vísu verður þessi tilhneiging stundum til þess að efniviðurinn fær
meiri athygli en skáldskapurinn sjálfur og skáldverk sem eru ekki beint
innlegg í þjóðfélagsumræðuna fá iðulega fremur lítið svigrúm. Atökin við
formið sjálft og fagurfræðilegar vangaveltur hafa kannski ekká almenna
skírskotun, en góð saga stendur alltaf fyrir sínu, það má ekki gleymast.
Verk Guðrúnar Evu einkennast ekká síður af mikálh sköpunargleði en
verk margra annarra samtímarithöfunda, hver hugmynd er nýtt tál hins
ýtrasta og hún er þróuð áfram í næsta verki. A tímum ádeilu og þjóðfé-
lagsgagnrýni hefur hún kosið að fara aðra og fáfarnari leið og velta fyrir
sér persónulegri hugmyndum um líf í skáldskap. Viðhorfi höfundar eru
gerð góð slál í síðustu setningum bókarinnar: „Frásagnir höfðu ekká það
hlutverk fýrst og fremst að vera sannar, heldur var þeim ætlað að rækta
samúð með mönnum, gera þeim erfitt fyrir að koma fram við aðra menn
eins og dauða hluti“.13
Það hefur borið nokkuð á því á undanfömum ámm að höfundar hafa
valið sér stór verkefni, þ.e. haldið af stað með þá hugmynd að skrifa
bækur sem tengjast með einhverjum hættá (nægir hér að nefna bækur
Einars Más Guðmundssonar Fótspor á himnum, Draumar ájörðu og Nafn-
lausir vegir, sem og bækur Péturs Gunnarssonar Myndin af heiminum og
Leiðin til Rómar). I þessum tilvikum er ljóst að hver skáldsaga er hlutá af
skipulögðu heildarverki. Það er því unnið eftár ákveðinni áætlun og síð-
an kemur út bók um það bil annað hvert ár, þar til verkinu hefur verið
lokið. Þó að Guðrún Eva vinni oft með sömu hugmyndimar, þá er ekki
þar með sagt að verk hennar séu hlutá af úthugsaðri heild sem hafi ákveð-
inn endapunkt í framtíðinni. Eitt leiðir af öðm, hver hugmynd fær þann
tíma og það vægi sem hún þarfnast. Lesandinn fær það á tálfinninguna að
höfundurinn hafi fundið góðan stað tál að nema staðar að sinni og ákveð-
ið að deila afrakstrinum með lesendum sínum. Síðan er einfaldlega hald-
ið áfram, án áædana um það hvort næstu bókar verði að vænta efiár eitt
13 Sagan afsjárekrm píanáunum bls. 286.
129