Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2003, Blaðsíða 78

GAUTI KRISTMANNSSON
hvernig einkaframtak getur gengið á þessu sviði. Enda er vegurinn um
Hvalþörð enn opinn fyrir umferð.
Hugmyndaauðgi athafaamanna virðist ekki minni þegar að heilbrigð-
isgeiranum kemur. Breska heilsugæslan er ekki ósvipuð þeirri íslensku að
uppbyggingu og Monbiot færir kannski nokkur víti tál varnaðar þar líka.
Vinnubrögð hans eru nákvæm og hann sér algjörlega í gegnum yfirborðs-
kenndar afsakanir stjómmálamanna þegar hann sýnir frain á að iniklu al-
mannafé er eytt einungis til að auka hagnað tiltekinna einkaaðila.
Dæmið sem hann tekur um tvö sjúkrahús í borginni Coventiy sem
komin em til ára sinna og yfirvöld heilbrigðismála standa frarnmi fyrir
þeirri ákvörðtm hvað beri að gera. Þegar þar er komið sögu hefar sú
stefaa verið tekin að nota fjármagn einkaaðila til uppbyggingar í heil-
brigðisþjónustu þannig að þeir byggi sjúkrahús og reki að öllu öðru leyti
en að læknisþjónustan skuli koma frá ríkinu. Þetta er kallað „einkafram-
taksfjármögnun“ og á að vera töfralausn fyrir heilbrigðiskerfið, sem allt-
af verður dýrara í rekstri á Bretlandi eins og annars staðar. En þótt það
láti vel í eyrum að spara heilbrigðisþjónustunni fjárfestingarféð og láta
hana einbeita sér að því sem hún gerir best, að hjúkra og lækna fólk, þá
vill svo til að þeir sem eiga féð vilja fá rentur af því eins og eðlilegt er.
Það veldur því síðan að stundum verða fjárfestdngarkostirnir annars eðl-
is en þeir sem em að lækna og hjúkra hefðu kosið. Það fór þannig í Cov-
entry að í stað þess að endurnýja sjúkrahúsin tvö var ákveðið að rífa þau
bæði og byggja eitt í staðinn.
Það hefði engan veginn skilað nægum hagnaði fyrir fjárfestana að fara
hina eðlilegu leið í málinu að endurnýja þau sjúkrahús sem fýrir vom og
því ýttu þeir á að farin yrði sú leið að byggja nýtt hús sem skilaði meiri
arði af fjárfestingunni. Þetta er dýrari leið en að endurnýja gömlu húsin
og íbúar Coventry sitja uppi með sjúkrahús á óhentugum stað og færri
sjúkrarúm en áður, enda era biðlistar heilbrigðiskerfisins breska orðnir
slíkir að töluverður fjöldi sjúklinga fer til annarra landa til læknisaðgerða.
Þannig getur vel meint hugmynd til að spara fé til fjárfestinga snúist upp
í andhverfa sína og orðið til þess að dregið verður úr þjónustu sem þeg-
ar er of lítil á meðan kostnaður ríkisins eykst í raun.
Þessi nákvæmni í úttekt Monbiots er kostur Captive State og galli; bók-
inni verður einfaldlega ekki vísað frá sem lítt rannsakaðri eða illa rök-
færðri en um leið verður þetta dálítið langdregið þrátt fyrir að höfund-
urinn kunni vel að halda á penna.
7 6