Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2005, Qupperneq 41

BLAIR MENN OG EYKONANISLAND
bjargaði honum og félögum hans ífá stigamönnum (bls. 95), og hann fór
„inn í hið heiðna land Murgu“ en sama sumar fór Barth einsamall aust-
ur til Baghermi, en „enginn Norðurálfubúi“ hafði áður stigið fæti í það
ríki (bls. 96). Jafnframt er tekið ffam að Barth hafi í Timbuktu verið í
„fifsháska dag og nótt“ (bls. 97). I lok greinarinnar kemur þó karl-
mennskuáherslan skýrast fram en þar er sagt að hinir hvítu karlmenn hafi
borið ægishjálm yfir „vilhmennina“ eins og það er orðað í textanum,
vegna yfirburða sálarinnar og menntunar heimsálfu þeirra. Jafnframt
bugast villimennirnir yfir því drenglyndi, þeim hug, viti og réttsýni sem
einkennir þessa menn.74 Bræðralag evrópskra karlmanna virðist þannig
hafa einkennst af innra atgervi sem tengir þá saman og gerir æðri öðrum.
I Skími árið 1890 er nokkuð langur kafh undir titlinum „Ferð Stanleys
til Afihku 1887-89“ og er, eins og nafnið gefur til kynna, yfirht um athafn-
ir Henrys Mortons Stanley í álfunni á þessu tímabili. Það er áhugavert í
sjálfu sér að greinarhöfundur skuh velja að gera svo ýtarlega grein fyrir
ferð Stanleys en ekki einhvers annars landkönnuðar, einkum þegar haft er
í huga að það orð fór af Stanley að hann væri harðskeyttur og miskunn-
arlaus í samskiptum sínum við Affíkubúa. Stanley lagði sjálfur áherslu á að
til að kanna Afríku þyrfti hreina karlmennsku (e. pure manliness) en ekki
það veiklyndi sem hann taldi einkenna marga evrópska karla.75 Þessi ferð
Stanleys er einnig talin vera umtalaðasta ferð hans til Affíku.76
I kaflanum er lögð áhersla á harðræði Stanleys, hættumar sem að hon-
um steðjuðu og hvernig honum tókst að sigrast á þeim og lifa af. Jafn-
ffamt er fjallað um samskipti hans við aðra Evrópubúa, þótt fólk af aff-
ískum uppruna skjóti einstaka sinnum upp kollinum. Birt eru brot úr
bréfum Stanleys og bréfum til hans frá öðrum Evrópubúum og reynsla
4 Skímir, 1861, bls. 101: I textanum segir orðrétt: „Það sem villimenn mest bugast
fyrir, er hugr og drenglyndi, og unnu hinir tvennt með því, villimönnum stóð sífeldr
ótti af hinum hvítu mönnum, en fengu hins vegar ást á þeim fyrir vit sitt og réttsýni;
ef annaðhvort bilaði þá var allr galdr úti.“
75 Felix Driver, Geography Militant: Ctiltures of Exploration and Empire, Oxford:
Blackwell Publishing, 2001, bls. 126.
'6 Sumir samtímamenn Stanleys gagnrýndu pólitísk markmið ferða hans til að tryggja
Evrópubúum yfirráð yfir álfunni og meðferð hans á Afríkufólki. Hann var harkalega
gagnrýndur af Ahorigines Protection Society eftir ferð sína sem hér er rætt um (Driver,
Geography Militant, bls. 140; Franey, Victorian Travel Writing and lmperial Violence,
bls. 50). Talið er að tveir þriðju þeirra 250 affísku burðarmanna og hermanna sem
voru í þessari ferð hafi dáið.
39