Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Page 103

kennslu í samhengi og þróun ljóðagerSar-
innar. Punktar í bókmenntasögu, sem kenn-
arinn útfærir. Ég tel að sýnishornin ættu að
ná frá upphafi íslenzkrar ljóðagerðar og
fram til okkar tíma. Ég held ekki að allir
höfundar fyrir daga Hallgríms Péturssonar
séu „svo fjarlægir okkar tíma að anda og
orðfæri", að ekki sé hægt að ætla þá skóla-
bömum til lesturs, eins og fram kemur í
stuttri og all undarlegri greinargerð, sem
Kristján J. Gunnarsson, sá er ráðið hefur
efnisvali Skólaljóðanna, lætur fylgja ljóð-
unum. Þá get ég ekki heldur fallist á þá
röksemd Kristjáns, að ganga framhjá þeim
skáldum, sem kvatt hafa sér hljóðs um og
eftir miðja þessa öld, á þeim forsendum að
„margir þeirra fara nýjar og áður lítt troðn-
ar brautir í íslenzkri ljóðagerð, þar sem
þeir telja, að hið forna, hefðbundna ljóð-
form sé staðnað og þess vegna orðið frjórri
hugsun og listrænni tjáningu fjötur um
fót“. Því síður verður þeim fnndið til for-
áttu að hjá þeim gæti erlendra áhrifa sér-
staklega. Hvaða bókmenntastefna er laus
við erlend áhrif? Og hvað sem líður full-
yrðingunni um staðnað og hefðbundið ljóð-
form, mun það víst að stöðnun og ófrjósemi
eru ekki vænlegur akur fyrir listræna tján-
ingu.
Mér virðist að í áður tilvitnuðum orðum
efnisveljarans megi greina bergmál frá
þeim fordómum, sem helzt er hampað í
baráttunni gegn lifandi bókmenntum. Að
ljóðagerð sé umdeild, sýnir fyrst og fremst,
að hún er ekki dauð. Mér finnst að vísu
skiljanlegt að hér sén ekki tekin með þau
skáld, sem gefið hafa út ljóð allra síðustu
árin, en óhætt hefði verið að láta sýnis-
hornin ná t. d. fram til 1955. Með því
hefðu lesendur Skólaljóða komist í nánari
kynni við íslenzkan skáldskap okkar tíma,
og á því sýnist mér full þörf.
Eins og ég hef áður sagt má lengi deila
um val á efni í bók eins og þessa, og vissu-
Umsagnir um bœkur
lega hefur efnissafnaranum verið mikill
vandi á höndum. Sé litið á hókina í þeim
ramma, sem henni er búinn eru þó nokkur
atriði, er ég get ekki látið hjá h'ða að
nefna.
Það er að vísu leiðinlegt að þurfa að
nefna nöfn þeirra, sem manni finnst ofauk-
ið í bókinni. Ég vil þó spyrja: hvað hafa
t. d. þeir Þorsteinn Gíslason, Guðmundur
Guðmundsson, Sigurður Jónsson frá Arnar-
vatni, Jón Magnússon og Gnðmundur Ingi
lagt merkara til þróunar íslenzkrar ljóð-
listar en t. d. Halldór K. Laxness, Magnús
Asgeirsson, Jón Þorkelsson (Fornólfur),
Jóhann Jónsson, Þórbergur Þórðarson eða
Snorri Hjartarson, svo ég nefni nokkra höf-
unda síðari tíma, er mér komu í hug og
ekkert efni eiga í Skólaljóðum. Ég nefni
ekki þá, sem yngri eru en Steinn Steinarr,
en nokkra eldri höfunda hefði að skað-
lausu mátt taka með, t. d. Jón Arason, Séra
Sigfús Guðmundsson, Skáld-Svein og séra
Einar í Eydölum. Ekki hefði bókin þurft
að stækka verulega við þetta, en mér virð-
ist ófært að ákveða arkafjölda svona bókar
fyrirfram. Efnið verður að ráða stærðinni.
Um valið á ljóðum einstakra höfunda má
auðvitað margt segja. Sama er að segja um
ágrip þau af æfi höfundanna, er ljóðunum
fylgja. Hvorttveggja er reyndar efni í heila
grein.
Um val einstakra ljóða vil ég þó taka
fram að mér sýnist greinilega gengið fram-
lijá róttækum skáldskap og baráttukvæðum,
en kvæði um fugla, blóm og brekkur valin
í staðinn ásamt langdregnum sögukvæðum.
Ég nefni t. d. val á ljóðum eftir þá Stephan
G., Þorstein Erlingsson, Einar Ben., Jó-
hannes úr Kötlum og Guðmund Böðvars-
son, sem gjarnan hefðu mátt fá meira rúm
í bókinni. Róttæk baráttukvæði eru það
stór þáttur af Ijóðagerð þessara skálda, að
rétt mynd af skáldskap þeirra fæst ekki án
hans. Þá sýnist mér og að efnisveljarinn
405