Tímarit Máls og menningar - 01.10.1968, Page 19

iij'önmun, með öllu sjálfkrafa og án
stjórnár, og ef til vill mun áhrifanna
af þessu gæta jafnvel í liði fjand-
mannanna.
Eg vil til viðbótar fara fáeinum
orðum um horfur andófshreyfingar-
innar. Ég vildi mega enn einu sinni
leiðrétta þann misskilning á því sem
haft hefur verið eftir mér, að ég teldi
andófshreyfingu menntamanna bylt-
ingarafl í sjálfu sér, eða að ég áliti
hippíana vera arftaka öreigalýðsins.
A vorum dögum eiga þjóðfrelsis-
hreyfingar vanþróuðu landanna ein-
ar í byltingarsinnaðri haráttu, en þó
stafar kerfi siðakapítalismans ekki
verulegur háski af þeim einum. 011
andófsöfl vinna á vorum dögum að
undirbúningi og aðeins að undirbún-
ingi, en að undirbúningi, sem er óhjá-
kvæmilegur, ef svo fer að kreppa
leggist að kerfinu. Og það er einmitt
þjóðfrelsishreyfingin og uppreisn ör-
birgðarhverfana sem láta af hendi
framlag sitt í þessa kreppu, ekki að-
eins hervæddir andstæðingar, heldur
einnig pólitískir og siðvæddir and-
stæðingar — lifandi, mennskir af-
neitarar kerfisins. Ef til vill getur svo
farið og mun svo fara, að verkalýðs-
stéttin verði róttæk í pólitískum efn-
um og vinni að undirbúningi slíkrar
kreppu. En vér megum ekki gleyma
því, að eins og nú er í haginn búið
er spurningunni enn með öllu ósvar-
að: pólitísk róttækni til vinstri eða til
hægri? Hinni bráðu hættu fasismans
Um valdbeitiugu- í andóf slireyjinguríni
eða' nýfasismans —. og fasisminn er
samkvæmt eðli sínu hreyfing hægri
manna — þessum bráða háska hefur
ekki nema síður sé verið hægt frá.
Ég hef rætt um hugsanlega kreppu,
um möguleika á kreppu kerfisins.
Það varð að ræða ýtarlega þau öfl,
sem leggja fram skerf sinn í slíka
kreppu. Ég hygg að vér verðum að
líta á þessa kreppu sem samflot mjög
sundurleitra huglægra og hlutstæðra
hneigða í atvinnulegum, pólitískum
og siðrænum efnum, í austri svo vel
sem í vestri. Þessi öfl eru enn ekki
traustlega beizluð í samtökum. í hin-
um þróuðu löndum síðkapítalismans
skortir þau grundvöll meðal múgs-
ins. Örbirgðarhverfin í Bandaríkjun-
um eru enn á fyrsta tilraunaáfanga
pólitískrar væðingar. Og þegar svo
er í haginn búið virðist mér það vera
hlutverk andófshreyfingarinnar að
starfa að því framar öllu að létta af
mönnum farginu, sem hvílir á vit-
und þeirra. Því að í raun og sann-
leika er líf allra í voða statt, og á
vorum dögum eru allir þeir, sem
Veblen kallaði „underlying popula-
tion“, ánauðugir: að vekja menn til
vitundar um hrollvirka stjórnarstefnu
kerfis, sem eykur drottinvald sitt og
áþján í sama mund og gereyðingar-
hættan færist nær, að vekja menn til
vitundar um, að kerfið notar fram-
leiðsluöflin, sem standa því til boða,
til þess að viðhalda og auka arðrán
og áþján og býr hinn svokallaða
8 TMM
113