Tímarit Máls og menningar - 01.05.1973, Page 13

Bréf
Stjörnukóngurinn. Andlitið er eins og á Jóni gamla bassa, nema þrjár hvít-
ar skellur á þvi: ein á miðri kinninni, önnur á kinnbeininu og þriðja á
enninnu og tekur hún upp fyrir hársrætur. „Hann segir, að þetta eigi að
vera stjörnur,“ hefir Sigurjón eftir höfundinum. í hárinu blika norðurljós.
Þau lýsa sér eins og hvítar rákir á pardusdýri. I mynd þessari kváðu felast
öll einkenni íslenzkrar náttúru. Konu Kjarvals kvað þykja myndin fyrirtak.
A öðrum stað í bókinni standa þrjár verur hlið við hlið. Þær eru í laginu
eins og skjaldbökur, sem reistar hafa verið upp á endann. Á haki hafa þær
hökla og klifra upp eitthvað, sem enginn sér hvað er, móti ljósinu, sem er
víst hugsað þar bak við þetta ósýnilega. Þetta kváðu vera sannleiksleitendur.
Er þar víst átt við Jónas frá Hriflu, Sigurð Jónasson og þig.
Eg heimsókti Kjarval um daginn með Sigurjóni. Eg var að færa honum
Hvíta hrafna, sem eg lofaði honum í fyrra. Listamaðurinn kemur móti okk-
ur út í stofudyrnar og heilsar okkur með vitfirringslegu augnaráði. Síðan
setti hann okkur inn í listastofuna. Eg fekk honum kverið með áletrun.
„Hvernig líka þér myndimar?“ „0, þær eru heldur góðar. Hrafnarnir eru
dálítið hressilegir og krassir eins og þú.“ „Mér sýnist nú efsti hrafninn dá-
lítið mæðulegur og þreytulegur. Hann er dálítið svipaður Kristi á krossin-
um, þar sem hann leggur höfuðið út á öxlina.“ Oskammfeilni mín og smekk-
leysi gekk alveg fram af Kjarval. Ætli Jóni Thoroddsen finnist það ekki
hka, sbr. Sakuntala, sem Kjarval gæti hafa ort. Eg fyrirlít þetta skilnings-
lausa frukt fyrir sentimentölum efmun, sbr. „Eitt hjarta eg þekki, eitt hjarta“
og „skógurinn angaði allan daginn / og elfan söng og rann“! Upp við vegg-
inn í herbergi Kjarvals stóð stóreflismynd í gyltmn ramma. Hún var einna
líkust brjósthoðangi í jakka með hornin uppbrett og storknuðum grautar-
klessxun í. Ekki þorði eg fyrir mitt líf að spyrja Kjarval af hverju þessi
mynd ætti að vera. En á heimleið skýrði Sigurjón furðuverkið fyrir mér.
Þetta var þá Jónsmessunóttin fræga! Þetta heyrir nú víst irndir það að vera
seinn að skilja. Þú hefðir vist verið fljótari að átta þig á svona fígúruverki.
En hræddur er eg um, að eg hafi nú samt skilið þennan leyndardóm hetur,
þegar eg skildi hann. Annars er réttast að bæta þvi við, að megnið af mínu
skilningsleysi, sem þú kallar, stafar af polypum, sem eg hefi í nefinu. Girnn-
laugur hefir séð tvo í öðru nasagatinu og að minsta kosti einn stóran í hinu.
Hann segir, að þetta séu ekta polypar, enda hefi eg ekki tekið á heilum mér
í þrjú ár fyrir þessu helvíti. Eg er alt af stíflaður og hálfsljór og oft með
ýskrandi irritationum. Stundum er eg komplet idiot. Eg kunni mér ekki læti
í legunni í sumar, er þessi ófögnuður virtist hverfa. Þá gat eg fundið lykt
3