Tímarit Máls og menningar - 01.05.1973, Blaðsíða 103

Framtíð hapítalismans
Sameinuðu þjóðanna, hindra klofning þjóða, eða þá að aftra einhverjum
löndum að veita Rússum flugstöðvaréttindi. Og ýmislegt fleira gat komið til.“
Hann nefnir nær allt annað en efnahagslega framþróun. Tilgangurinn er
auðsjáanlega að viðhalda ríkjandi ástandi. En það þýðir, að öfugþróuðu
löndin halda áfram að þróast í öfuga átt, en hin þróuðu lönd safna áfram
auði. í ljósi þessara staðreynda held ég, að raunveruleg þýðing kommún-
ískra byltinga á 20. öld sé augljós. Þær eru ekki, eins og borgaraleg hug-
myndafræði vill vera láta, mannkynssögulegt slys, er átti sér rætur í styrj-
aldarupplausn eða kom fram sem andsvar við hugmyndafræðilegu orða-
gjálfri spámanna að nafni Marx og Lenín. Ef þessar byltingar eru skoðaðar
í sögulegu samliengi, sést, að þær eru afleiðing óhj ákvæmilegrar baráttu
öfugþróaðra landa við að losna úr þeirri spennitreyju, sem þeim hefur verið
haldið í síðustu aldirnar. Þróunin í þeim löndum, sem ánetjazt höfðu
heimskapítalismanum, gat aðeins gengið í öfuga átt. Eina leiðin til þess að
þessi lönd gætu notað auðlindir sínar sjálfum sér til framdráttar, var að segja
skilið við þetta kerfi, þá fyrst var þeim unnt að hefja raunverulega efnahags-
lega uppbyggingu.
Við höfum gnægð dæma, er sýna muninn á löndum í og utan við spenni-
treyju heimskapítalismans, — dæmi um lönd, er voru á nokkuð svipuðu þró-
unarstigi, þegar leiðir skildu og annað slapp úr kerfinu, en hitt var áfram
fangi þess. Kína og Indland eru alhyglisverðasta dæmið og munu í framtið-
inni án efa verða mikilvægasta dæmið um lönd, sem farið hafa ólíkar leiðir.
Annað landið er enn fangi kerfisins, en hitt hefur sagt skilið við það. Þróunin
í Kína er mjög ör, sama hver viðmiðunin er, og hún er almenn. Þar hefur
ekki komið fram tilviljanakennd endurtekning á samfélagsmynstrinu þróun
- öfugþróun, sem er svo einkennandi fyrir lönd á nýlendustigi. Innanlands-
þróunin i Indlandi er aftur á móti ójöfn og markast af áðurnefndu mynstri, en
heildarþróunin þar er tæplega nokkur. Skýrslur þar að lútandi eru að vísu
ekki áreiðanlegar, en jafnvel þær, sem gefa tilefni til mestrar bjartsýni, sýna
aðeins lítilfj örlega hækkun á meðaltekjum. Meðaltal segir lítið. Þrátt fyrir
hækkandi meðaltekjur getur meirihlutinn búið við versnandi lífskjör, og
þannig er það líklega í Indlandi. Við sjáum, að hungursneyðin er nú orðin
landlæg í ýmsum hlutum landsins og mun efalaust breiðast út á komandi
árum.
Norður- og Suður-Kórea eru jafnáhrifamikið en umfangsminna dæmi, og
hið sama gildir um Norður- og Suður-Víetnam. íhlutun Bandaríkjamanna í
Víetnam gerir myndina auðvitað óljósa, en heildarlínur hennar eru þó
93