Tímarit Máls og menningar - 01.05.1973, Blaðsíða 104

Tímarit Máls og menningar
skýrar. í öðrum hluta landsins er um umtalsverða, heilbrigða þróun að ræða,
en í hinum hlulanum ríkir ótrúlegt öngþveiti öfugþróunar og gífurleg mis-
munun íbúanna.
Á veslurhveli jarðar er munurinn á Kúbu og öðrum hlutum Rómönsku
Ameríku jafnaugljós og áhrifamikill. Mér virðist, að slíkur samanburður gefi
alls staðar ótvíræð svör.
Hvaða niðurstöður getum við dregið af því sögulega ferli, sem einkennist
af því, að þróun og öfugþróun haldast í hendur og eru hvor annarri háðar?
Er nokkur raunhæfur grundvöllur fyrir „togstreitunni miklu“, sem miðar að
því að lokka öfugþróuðu löndin til fylgis við annað hvort kapítalískt eða
kommúnískt þjóðfélagsskipulag? Eru nokkrar líkur til, að háþróuðu, kapítal-
ísku löndin geti tekið á sig rögg og sett fram raunhæfa áætlun fyrir öfug-
þróuðu löndin? Ég tel að allar slíkar hugmyndir séu ópíumórar, hver sem
hugmyndafræðilegur búningm- jreirra er, hvort heldur sem um er að ræða
frjálslyndisskrúða frá Washington eða hempu friðsamlegrar sambúðar frá
Moskvu. Ofugþróuðu löndin eru dauðadæmd, ef þau losna ekki úr greipum
heimskapítalismans. Það helgast af þeirri mótsögn, að það eina, sem tekizt
hefur að flytja út frá þróuðu löndunum að einhverju marki, er nútíma læknis-
fræðileg kunnátta. Hún hefur auðvitað haft í för með sér fækkun dauðsfalla,
þótt dánartalan sé víða enn mjög há í öfugþróuðum löndum. Framleiðni hefur
ekki aukizt samfara lækkandi dánartölu, heildarframleiðslan hefur ekki einu
sinni aukizt. Þannig kemur fram hin svokallaða „fjölgunarsprenging“. En
samtímis henni verða engar framfarir, sem gera unnt að framfleyta auknum
fólksfjölda. Það er alkunn staðreynd, að eftir 30 til 40 ár mun íbúatala jarðar
hafa tvöfaldazt, hugsanlegar breytingar á fæðingartölu hafa lítil sem engin
áhrif á þá þróun. Öruggt er, að meir en helmingur þessarar fjölgunar verður
í öfugþróuðum löndum. Enginn maður með réttu ráði getur ímyndað sér,
og reyndar ímyndar sér enginn, sem eitthvað veit um ástandið, að öfug-
þróuðu löndin geti með núverandi félagslegri skipan veitt þessum aukna fólks-
fjölda næringu, því síður að þeim lakist að stækka daglegan matarskammt
hvers íbúa.
Orville Freeman, landbúnaðarráðherra Bandaríkjanna, hefur sagt, að átt-
undi áratugur þessarar aldar verði „áratugur hungursneyðar“. í áramóta-
ræðu í fyrra (1966) svaraði Fídel Castró þessu þannig: „Freeman hefur á
röngu að standa. Áttundi áratugurinn mun einkennast af byltingum. Því
að það skiptir ekki máli, hver söguleg staða fólks er, það vill lieldur falla
fyrir byssukúlu en þola langvarandi kvalir hungurdauðans.“
94