Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1973, Blaðsíða 107

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1973, Blaðsíða 107
Ibsen í engilsaxnesku Ijósi trúarhjalið af hálfu viðtakenda, hrakið það með þeim krafti, sem í þeim sjálfum hýr. A vorum tímum mundi að vísu engin kona ganga í kven- réttindafélagsskap eftir að hafa séð og heyrt Nóru skella á eftir sér alkunnu „hliði“ bókmenntasögunnar. Samt lifir Brúðuheimilið. En þegar um það er að ræða að hreinsa verk Ibsens af öllu hinu samtíðarbundna og jafnframt forgengilega, svo að almennt gildi þeirra megi koma í ljós,þá sést hka gleggst, hver stærð þeirra er í raun og veru. - Og einmitt nú á síðustu árum hafa enskir og amerískir ritskýrendur lagt inn á brautir, sem vafalítið eiga eftir að leiða menn fram til dýpri skilnings á Henrik Ibsen og skáldverki hans. Nú er ekki svo að skilja, að engilsaxneskir bókmenntafræðingar hafi að- eins haft áhuga á listrænni hlið leikrita Ibsens. Forvitnin um framandlegt, lítt kunnugt baksvið eða bakgrunn verka hans hefur vissulega freistað þeirra. Bókmenntafræðingarnir hafa því tekið til rannsóknar ævi hans, kjör og um- hverfi á uppvaxtarármn, lífsumgjörð hans á því skeiði ævinnar í sem víðtæk- astri mynd. En hvorki hefur hið ljúfmannlega verk Englendingsins Brad- brook: Norðmaðurinn í Henrik Ibsen (innblásið af anda hernámsáranna í Noregi), né heldur bók Brian Downs: Menningarlegt baksvið ritverka Ibsens leitt neitt sérstakt í ljós, er geti talizt nýstárlegt. Stórverk Halvdan Kohts um ævi Ibsens hefur hér reynzt grundvallarrit og ætti skilið að verða almennt kunnugt á Norðurlöndum öllum. Meiri vangaveltmnaður er Janko Lavrin (finnskættaður, fæddur i Rússlandi) í rannsóknarverki sínu mn Ibsen og leikritaskáldskap hans. Lavrin leggur þunga áherzlu á samvizku Ibsens, eins og hún birtist í leikritum hans sem eitt sorgarinnar sjónarspil. Samfelld innri játning er það, sem blæs sjálfum lífsandanum í brjóst leikpersónum hans. Þessi skilningur Lavrins mætti í rauninni verða skáldinu fagnaðarefni í gröfinni. I margvíslegum skilningi mætti telja verk Lavrins varnarrit. Hann deilir á nútímagagnrýnendur fyrir vissar álasanir í garð Ibsens og það viðhorf, sem þær eru af sprottnar. Ibsen á í leikritum sínum að hafa látið listrænu hliðina þoka fyrir siðferðilegum efnum - sumum ættuðum frá Kierkegaard, öðrum frá John Stuart Mill og enn öðrum frá sjálfmn Brandes. Líka hefur honum verið legið á hálsi fyrir þátttöku í eins konar hráskinnsleik við óverðuga and- stæðinga, svo sem prestlærða menn, hræsnara í embættismannastétt og skrípi í gervum máttarstólpa samfélagsins. Ibsen var í raun réttri uppreisnarmaður, en jafnframt var hann í innsta eðli rómantiskt skáld. Þannig var það í raun og sannleika. En rómantíkin var hjá honum barátturómanlík, innblásin þrá eftir betra heimi. Og aldrei - staðhæfir Lavrin - aldrei var Ibsen það barna- 7 TMM 97
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.