Tímarit Máls og menningar - 01.05.1973, Blaðsíða 73

Úr dagbók (II)
fuliu fjöri og efnishyggj an reið húsum manna eins og draugur í þjóðsögu.
Ég sagði við vin minn: - Hvernig væri að taka kristindóminn í lið með sér.
Ætli okkur yrði þá ekki frekar ágengt? En hann glotti aðeins að heimsku
minni og síteraði gamlan matrealistiskan speking: Trúarhrögðin eru ópímn
fyrir fólkið. Kommúnisminn er andstæðingur alls eiturs. Hann vill fræða en
ekki blekkja. - Þetta var gatslitinn frasi runninn undan rifjinn Marx og Eng-
els að ég ætla, eða þá Lenins, einhvers ágætasta manns stefnunnar bæði
fyrr og síðar. - Nema okkar róttæka sósíalisma gekk ekkert í áttina fyrr en
við hættum orrustunni um trúna og tókum upp léttara hjal. - Vitanlega er
kommúnismi frumki istninnar ekki framkvæmanlegur, þó hann sé bæði hjarta
og lífæð kenningarinnar. Við hljótum því að haga seglum eftir vindi. Og
þegar öllu er á botninn hvolft, þá finnst enginn svo ruglaður pólitíkus á ís-
landi í dag, að kalla megi hann hreinan kommúnista.
Rússum hefur mikið áunnizt, og þó eru þeir ákaflega miklir alræðishyggju-
menn og bölvaldar, fyrir utan nú það hvað þeir virðast hlægilega viðkvæmir
fyrir sjálfum sér. - Mikið anzi hef ég oft staðið gapandi yfir framferði Rúss-
ans. - Það hefur enginn unnið stefnunni, hreinni af allri mannvonzku, jafn-
mikið tjón og Rússinn.
Ég vona bara að Kínverjinn reynist betur.
71
Já, mér hálfleiðist þetta líf þrátt fyrir ég haldi sambandi við góða rithöfunda,
hæði lífs og liðna. Höfundar Islendingasagnanna eru miklir vinir mínir og
þá ekki síður þeir sem skrifuðu Fornaldarsögur Norðurlanda, þótt þær séu
flestar fremur í ætt við tröll og galdur en mennska menn. — Húmor sumra
þeirra er hreinasta afbragð. - Sturlunga stendur ein sér. Sanngildi hennar
ætti að vera mest þar eð höfundur hennar var samtímamaður þeirra sem þar
um ræðir.
Mikið andskotans siðferði hefur rikt hér á Sturlungaöld. Hrafn Sveinbjarn-
arson held ég sé þar eini höfðinginn sem sagt verður inn, að hafi átt siðræna
skapliöfn, og svo náttúrlega hann Snorri okkar í Reykliolti. Snorri var mikill
Mammonsvinur, það er satt, og hlýtur því að minnka nokkuð í huga mínum,
en blóðþyrstur var hann aldrei. — Það hefur verið gefið í skyn, að liann hafi
ráðið blauðu hjarta, en mér býður hins vegar í grun, að honum hafi lítt
fallið í geð morð og pynling og eigi þar samfylgd með flestum miklum lista-
mönnum, ef ekki öllum. Að vísu bólar ekki á honum sem postula friðarins,
en óhrjáleg skaphöfn manndráparans finnst hvergi í öllu hans veraldarvafstri.
63