Tímarit Máls og menningar - 01.05.1973, Page 118

Timarit Máls og menningar
m.
Panduro var með á nótunum.
Daníel D. Black siglir útí lífið hlaðinn
heilabögglum. Hann afræður að nema
verkfræði. Hversvegna verkfræði? Jú,
Daníel óttast mannlegar skekkjur, hann
kýs staðreyndir steinsteypu og járna-
bindínga, þær tákna í huga hans OR-
YGGI!
Það er ekki ætlun mín að rekja hér
gáng sögunnar, en örfá dæmigerð atriði:
Daníel finnur sér konu. Hún er að sjálf-
sögðu pottþéttur efnafræðíngur, það hefur
aldrei örlað á geðveilum í fari hennar eða
ættingja afturí hundsrass.
„Við hittumst nokkra hríð, og þegar vin-
ir okkar giftu sig, gerðum við það líka“.
Konan hefur framtil þessa verið alheil-
hrigð, en nú fær hún íllkynjað of-
næmi, ofnæmi fyrir Daníel D. Black. Það
endar með skilnaði.
Brátt fer Daníel D. Black að heyra
raddir. Samtímis magnast annir hans í
starfi. Fyrirtækið blómstrar undir stjórn
Herberts sem er nýríkur streðari og mellu-
sál - en auðvitað ekki slætnur innvið
beinið.
Þeir kumpánar Daníel og Herbert láta
hendur standa framúr ermum, byggja virki
fyrir herinn, eldflaugaskotpalla og ekki
má gleyma neðanjarðarhyrginu fyrir rugl-
aða milljónúnginn sem bíður heimsendis
með fíngurinn á ákveðnum stað á daga-
talinu. „Ég hugsaði ekki hót um að stjóm-
arbyrgin væm, frá öðm sjónarhomi, aug-
Ijós merki um almenna geggjun".
Hve margir verkfræðíngar hugsa um af-
leiðíngar þess sem þeir hanna? Daní-
el hugsar ekki fyrren seint og síðamieir.
Og þó - þráttfyrir allar varúðarráðstafanir
smýgur sú hugsun stöku sinni að Daníel
að þetta sé raunar geggjun. Það flökrar
ekki að Herbert.
„Daníel", segir Herbert, „það er ekki í
okkar verkahríng að velta vöngum um
framkvæmdir ráðuneytisins".
„Er ekki heimskulegt að byggja þessi
tvö byrgi fyrir margar milljónir króna,
meðan enn er húsnæðisekla?" spyr Daní-
el. En Herbert ltendir á að stjómin hafi
að sjálfsögðu mjög góð rök fyrir því sem
hún lætur framkvæma.
Herbert viU ekki hugsa, hann er hinn
blindi þjónn, peníngar em eina hreyfiaflið
í lífi hans, hann er spíra á uppleið.
Þegar heimaskil verða í höfði Daníels
þá virðist það tilviljun háð. Hann er sleg-
inn í hausinn er hann þvælist inní mót-
mælagöngu við ameríska sendiráðið, flutt-
ur í gæsluvarðhald, stimplaður óróasegg-
ur. Herbert kaupir hann út, mútar þeim
sem múta þarf tilað þagga málið niður -
en Daníel er ekki við bjargandi; hann
siglir uppfrá þessu hægt en örugglega að
ósi. Hópur byltíngarsinna kemur auga á
ástand hans, og með aðstoð úngrar stúlku
sem ekki er andlega heil kemst hópurinn
yfir upplýsíngar um „hemaðarmannvirki",
upplýsíngamar eru opinberaðar, fyrirtæk-
ið er svipt verkcfnunum, Herbert fyrirfer
sér.
En eitthvað athyglisvert hefur gerst:
stúlkan hefur með tilvist sinni opnað nýja
vídd í og fyrir Daníel D. Black, brætt jök-
ul af sál hans.
Þannig er það blanda af kviknandi með-
vitund um hin efnahagslegu ferli sem
Daníel er flæktur í og mjög persónuleg
mannleg reynsla, kannski ást, sem skolar
Daníel í bókarlok uppá sandeyri nálægt
fossbrún: nýr heimur, dýrðlegur og ótta-
legur opnast Daníel D. Black um leið og
Panduro setur síðasta punkt sögunnar.
Kannski kemst Daníel aldrei lengra -
eða Panduro.
Það þarf varla að taka það fram að
sagan er vel sögð', Panduro kann sína iðn,
og það sem meira er um vert - stundum
108