Tímarit Máls og menningar - 01.01.1988, Síða 82

Tímarit Máls og menningar
Sá sem ekki er horft á, viðfang fyrir gláp, er með öðrum orðum ekki til.
I samræmi við þetta eru áberandi skipti milli 1. og 3. persónu í sjálfum
frásagnarhættinum. Það er eins og Alda (sagan?) geti ekki gert það upp við
sig hvort hún eigi að líta á sig að utan með augum annarra eða frá sjálfri sér,
þ.e.a.s. hvorn líkamann hún eigi að velja. Þannig er því hvað eftir annað
lýst þegar Alda gengur inn í sjónmál kennarastofunnar, og þá einkum
Antons, en það eru augu hans sem hún vill vinna:
Bangsímon Öldu í rauðri peysu í bláu reykskýi að totta pípuna. Það glittir
í lífræn augu, eitt sinn ólífræn mér. Þau beinast að dúðaðri Öldu gangandi í
salinn. Fyrst úr gærukápu, síðan stígvélum og lopasokkum. Brúna hárið
hellist áfram vangaveginn að mér álútri (39).
Hér sem víðar fylgjast hennar eigin augu vandlega með augnaráði ann-
arra, og hún er sífellt að taka sig út. Og hún kemur ekki inn á vinnustað
sinn á neinn hversdagslegan hátt, heldur „gengur í salinn" (17, 39, 64), þ.e.
gerir „entré“! Og með augu viðstaddra horfandi á sig.
Kennararnir á kennarastofunni eru allir karlkyns, þ.e.a.s. gláparar, nema
Hildur leikfimikennari — fulltrúi kroppsins. Við hana er Alda í keppni,
vegna þess að hún er með rass sem Anton horfir á:
Ég geng í salinn kortér yfir tólf. Lítill doktor í eðlisfræði sem hafði
skamma viðdvöl í járnrúmi landlæknishjónanna væflast hugfanginn um. . .
Innkoma hjá Hildi leikfimikennara. (64)
Anton kemur inn, og hann bara „kemur“ (64), stundar ekki innkomur
eins og þær Hildur og Alda. En svo bregður við að augnaráð hans beinist
að vitlausum stað, af þeim tveimur sem um er að ræða. Hann horfir ekki á
Öldu, heldur „kúlurassinn á Hildi íþróttafrömuði" (65). A þetta horfir
Alda, talar við hann í huganum og biður hann að segja sér hvort það hafi
verið „nauðsynlegt að fixera augnaráðið á líkamsparta Hildar h.f.“ (65).
Með þessari líkingu gerir hún hana að hlutafélagi og vöru! Hlutgerðu við-
fangi gláps. Úr þessu „náttúrlega umhverfi" hans vill hún líka taka hann
„og fara með hann í Skjólin“ (32).
I vitund Öldu (og sögunnar) eru nemendurnir líka fyrst og fremst karl-
kyns: „Þýskutíminn hjá drengjunum í sjötta bé gengur vonum framar“ (26)
segir á einum stað þar sem rætt er um bekkinn í heild. Eins og kennararnir
eru þessir drengir líka gláparar: „Eg var komin í svarta þrönga prjónakjól-
inn sem ég ætlaði að ögra piltunum í sjötta bé með“ (111). Og þeir „þrá
hana leynilega hver í kapp við annan“ (13).
Eini kvenkyns nemandinn sem kemur við sögu er Lísa sem þrátt fyrir
72