Skírnir - 01.01.1960, Blaðsíða 76
SIGURJÓN EINARSSON:
SÉRA ÓLAFUR Á SÖNDUM.
Um ætt og uppvöxt séra Ólafs á Söndum.
Séra Ólafur á Söndum var uppi frá 1560—1627. Hann lét
eftir sig kvæðabók, sem hefir verið endurrituð meira en tutt-
ugu sinnum. Menn á 17. og 18. öld töldu hann eitt af höfuð-
skáldum þjóðarinnar. Stefán Ólafsson orti um hann, Brynj-
ólfur biskup mat hann mikils.
En nú mari hann enginn lengur. Okkur nútímamönnum
þykja kvæði hans einhæf og langdregin. Við höfum eignazt
mörg skáld, sem standa honum miklu framar.
En kvæði hans segja sína sögu. Þau eru heimild um aldar-
anda — um mann og skáld.
Hann hefir skilið eftir sig spor í bókmenntasögunni, en
þeirra er langt að leita — allt til Stefáns og Hallgríms. Þeir
komu síðar. Hann hvarf smátt og smátt i skuggann.
En hver var hann, og hvað hafði hann að segja?
Séra Ólafur Jónsson á Söndum er talinn fæddur í Stóra-
Laugardal í Tálknafirði árið 1560.*1) Hann var af nafnkunnri
vestfirzkri ætt, hinni svonefndu Hagaætt.
Jón, faðir hans, sem um skeið hafði búið í Stóra-Laugardal,
þegar Ólafur fæddist, var sonur Erlings Gíslasonar,2) sýslu-
manns að Brjánslæk og Saurbæ, en afar hans í fimm liðu
höfðu allir búið í Haga á Barðaströnd.
!) Það er ekki rétt, sem Jón Þorkelsson segir í bók sinni Om Digt-
ningen paa Island, bls. 455, að séra Ölafur sé fæddur í Bæ á Rauðasandi,
og er sennilega ruglað saman við það, að hann kom ungur í Bæ og ólst
þar upp um skeið. Sjá aftur á móti JS. 304, 4to og prestsþjónustubók
Sandaprestakalls frá 1785—1817.
2) Gísli faðir Erlings var Filippusson, Sigurðarsonar, Þórðarsonar, Fil-
ippussonar í Haga, dáinn 1370. En langafi hans var Gísli Markússon í
Bæ, hinn öruggi fylgismaður Sturlunga.