Skírnir - 01.01.1960, Blaðsíða 187
Skirnir Aldarminning Zamenhofs 185
Meginið af orðrótunum er tekið úr rómönskum og germönsk-
um málum.
Víkjum þá að einum höfuðkosti esperanto, orðrótafæðinni.
Eins og fyrr var getið, er mikill hluti orðaforðans myndaður
með viðskeytum sem maður mælandi á málinu er aldrei í
vafa um hvað tákna og hvenær á að nota. Notkun og mynd-
un slíkra afleiddra orða með reglulegum hætti og kunnátta í
því heyrir til málfræði tungunnar, en ekki þekkingu á orða-
forða eins og er um önnur mál sem hafa fengið að þróast
meira eða minna háð tilviljunum. Athuganir sem gerðar hafa
verið og hér er ekki tækifæri til að rekja sýna við samanburð
á orðatalningu í ensku og esperanto að ef maður vill kunna
ensku nægilega vel til að skilja 90% orðaforðans í venjuleg-
um texta þarf hann (skv. talningu sænskra enskukennara
fyrir fám árum) að kunna 2350 Orð í ensku, en til að skilja
samsvarandi mikið, 90%, í esperantotexta þarf hann að kunna
790 orð. Til þess að aðeins 1% orðaforðans í venjulegum
texta sé óskilinn, þarf hann að þekkja 7000 orð í ensku og
2000 í esperanto.
Á þessum 72 árum sem liðin eru síðan fyrsta kennslu-
bókin í esperanto kom út, hefur útbreiðsla þess verið stöðug
og sífellt náð til fleiri og fleiri manna. Fjöldi rita hefur verið
þýddur á málið, gefin eru út sérfræðitímarit; til dæmis hafa
Japanir gefið út mörg vísindarit á esperanto, ennfremur koma
stöðugt út ljóðasöfn, skáldsögur, blöð, áróðursrit o. s. frv., því
að fleiri og fleiri átta sig á því að til fjölbreyttari og dreifð-
ari lesendahóps næst ekki betur með öðru máli en esperanto.
Meðal þýðinga úr heimsbókmenntunum er biblían öll, Hamlet
og fleiri rit Shakespeares, Faust eftir Göthe, Helvíti eftir
Dante, Odysseifskviða Hómers og frásögn Thors Heyerdals
um Kontikileiðangurinn, indverska helgiritið Bhagavad-Gita,
einnig nokkuð úr íslenzkum bókmenntum, t. d. Nonni og
Manni (þýtt úr þýzka frumtextanum), nokkrar sögur eftir
Halldór Kiljan Laxness, Jón Trausta, Einar H. Kvaran o. fl.
öndvegishöfunda íslenzka. Og í árslok 1959 kom út fyrsta
ljóðasafnið sem Islendingur hefur frumsamið á esperanto, það