Skírnir - 01.01.1969, Page 14
12
SIGURÐUR LÍNDAL
SKÍRNIR
Einnig var stuðnings leitaS í Heilagri ritningu, sbr. einkum Daníel
2 og 7.8 Páfi rakti réttarstöSu sína til Péturs postula, en heimildir
hans töldust eiga stoS í orSum Krists, sbr. Matth. 16, 18-19.9
Var gripiS til margvíslegra ráSa í því skyni aS færa líkur aS slík-
um heimildum, jafnvel falsana, ef annaS sýndist ekki koma aS gagni.
Margar vafasamar ættartölur konunga og fleiri höfSingja eru efa-
laust af þessari viSleitni sprottnar. Eitt nafnkunnugt dæmi um slíkt
er gjöf Konstantíns, en samkvæmt henni átti keisari aS hafa gefiS
Sylvester páfa I Vesturlönd. Reisti páfi margvíslegar valdakröfur
gegn keisara og öSrum höfSingjum á gerningi þessinn. Hér var þó
um fölsun eina aS tefla, sem talin er hafa orSiS til á 8. öld, en var
fyrst uppgötvuS á 15. öld, eSa nánar tiltekiS 1440.10
Tæpast verSur þaS talin tilviljun, þegar miSaldakirkjan grípur til
slíkra úrræSa. Þar er um aS ræSa nýja valdastofnun, sem á ekki
gamalgrónar rætur í þjóSfélaginu, en er aS festa sig í sessi. Hún þarf
aS tryggja völd sín í samfélagi, þar sem er lítiS réttaröryggi og
menn yfirleitt ekki vandir aS meSulum. ÞaS hlýtur hún aS gera
þannig, aS sé í samræmi viS hefSbundnar skoSanir þess tíma.
Ef hugaS er aS íslandi, er auSsætt, aS þeir, sem mestum völdum
náSu viS stofnun allsherjarríkis, hafa síSar þurft aS réttlæta valda-
aSstöSu sína meS einhverjum hætti til þess aS festa sig í sessi. Sam-
kvæmt þeim hugmyndum, sem lýst hefur veriS, var tvennt nærtækast
til slíkrar réttlætingar: aS rekja valdaaSstöSuna meS einhverjum
hætti til hins fyrsta landnámsmanns11 og lög þau, sem gildandi töld-
ust, til fornrar réttararfleifSar þess samfélags, sem flestir landnáms-
menn voru frá komnir.
í þessu samhengi gegna tvær persónur íslandssögunnar mjög mik-
ilvægu pólitísku hlutverki - Ingólfur Arnarson, fyrsti landnámsmaS-
urinn, og Úlfljótur, höfundur elztu laga íslendinga, eSa væntanlega
öllu heldur sá, er miSlar hinni fornu réttararfleifS.
ÁSur en vikiS er nánar aS Úlfljóti og sendiför hans, er æskilegt
samhengis vegna aS fara nokkrum orSum um Ingólf Arnarson land-
námsmann.
í íslendingabók er þess getiS, aS Kj alarnesþing hafi veriS til orS-
iS, áSur en Alþingi var stofnaS. Þar segir og, aS Þorsteinn Ingólfs-
son hafi haft þing þetta og höfSingjar þeir, er aS því hurfu. Þarna