Skírnir - 01.01.1969, Blaðsíða 220
214
BJÖRN K. ÞÓRÓLFSSON
SKÍRNIR
Benedikt Sveinsson, alþingismaður, sagði, að nú væru meir en 30
ár síðan hann fór að hafa afskipti af þessu máli. Arið 1855, þegar
hann var að nema lög við háskólann í Kaupmannahöfn, kvaðst hann
hafa samið bænarskrá til Alþingis um að stofnaður yrði lagaskóli
og gengizt fyrir málinu meðal landa. Tilætlun sín hefði verið, að
lagaskóli kæmi í staðinn fyrir kennslu í dönskum lögum. Síðan
hefði þingið tekið málið að sér og í öll þessi ár annaðhvort beðið
um lagaskóla, meðan það var aðeins ráðgefandi, eða samþykkt lög
um þetta, en að jafnaði hefði svar stj órnarinnar verið gallhart nei.
Þegar hún sýndi þessa harðýðgi sagði Benedikt, að sér hefði fundizt
réttast að ganga feti lengra og því stungið upp á að stofna hér á
landi háskóla. En þetta hefði þótt ofviða fyrir landið, þinginu hefði
blöskrað og nafninu því verið breytt í landsskóla. Þessu hefði verið
neitað af stjórninni. Enn hefði verið fitjað upp að nýju, en stjórn-
in sæti við sinn keip. „En því finnst mér rétt,“ sagði Benedikt, „ að
segja hvað manni býr í brjósti og heimta háskóla.11
Þá leiddi hann rök að því, að nauðsynlegt væri fyrir fslendinga
að hafa vísindalega stofnun í landinu sjálfu, bæði vegna rannsókna í
lögum og fornum íslenzkum bókmenntum, sem hann taldi standa
Islendingum næst að stunda. „Og hver mundi geta lagt fram betri
mannsefni til slíks heldur en ísland?“
Að endingu beindi Benedikt þessari spurningu til fundarmanna:
„Hver er afltaugin í hinu illa sambandi, sem nú er milli Dana og
íslendinga? Er það ekki einmitt háskólinn, þar sem æskumönnum
vorum er kennt, og þar sem þeir fá sína stefnu og sínar skoðanir fyrir
lífið?“ Þegar þessir æskumenn, en af þeim væru teknir æðstu
embættismenn landsins, kæmu aftur frá háskólanum, sagði hann,
að þeir gætu eigi losað sig við þau ský, sem þar rynnu eðlilega á
augu þeirra. Af þessu sagði Benedikt að risi sú hin illa alda, sem
gengi yfir land vort, innbyrðis deilur og útlendur og óþjóðlegur
hugsunarháttur meir en nokkur gæti ætlað.
Jón Steingrímsson sagðist hafa komið með tillöguna um lagaskóla,
af því að hann hefði séð það mál nefnt í fundarskjölunum daginn
áður, þegar skrifararnir voru að draga út úr þeim þau mál, er setja
ætti á dagskrá. En hann hafði ekkert á móti því að breyta nafninu
í landsskóla.