Skírnir - 01.01.1969, Blaðsíða 97

SKÍRNIR
KRISTNIHALD UNDIR JOKLI
91
að fresta viðgerð á vélum frystihúss til þess að hitta hina fornu
„brúði“ sína í staðinn, en hún er nú komin aftur eftir 35 ára dvöl
erlendis: „Það er mín skoðun að sálin hafi forgángsrétt umfram
hraðfrystihúsin.“ Svarið er þversagnakennt og ekki laust við kald-
hæðni: „Ég held að hraðfrystihúsin séu nær guði en sálin; þó er
það að vísu spurníng um samkomulag.“ (295-296)
Að sumu leyti hefur séra Jón innilegra samhand við náttúru og
hluti en manneskjur. Það er sagt hann annist útigangshesta, snjó-
tittlinga og meira að segja hrafna. Þeir fylgja honum líka eftir hóp-
um saman á ferðum hans. (59) Þegar til umræðu er umönnun hross-
anna - sem stingur í stúf við kæruleysi hans gagnvart embættisverk-
um sálusorgara - þá spyr Umbi hann: „Lífsþarfir hesta - eru þær
svo brýnar að sálusorgarastarf verði að sitja á hakanum?“ (81)
Séra Jón svarar með eftirfarandi yfirlýsingu:
Um hross veit maður ekki nema eitt meS vissu: það tilheyrir aungri kirkju-
sókn; ekki skírt; ekki frelsaS; meS fullan mann á bakinu. Meira aS segja
eingin þörf fyrir þetta í landinu síSan bæSi fullir og ófullir fóru aS aka mask-
ínu. Samt halda menn áfram aS eiga þessa skepnu til aS monta sig af henni,
kvelja hana, yrkja lof um hana og éta hana. En þaS þarf fleira en kvelja hesta
og yrkja um þá lofkvæSi einsog þeir gera héma: þaS verSur aS járna þá svo
hægt sé aS reka þá í sláturhúsiS. Ég tel járnun hesta heyra undir sálusorgun.
(81-82)
Það er einmitt þessi afstaða sem Umbi hefur í huga þegar hann
reynir að heimfæra hugmyndir séra Jóns einhvers staðar í sögu
kristindómsins: „Siðabreytni sem mótar hegðun séra Jóns kynni ef-
tilvill að vera sótt í sampíníngarguðfræði 12tu aldar.“ (130)
Stundum getur hlátt áfram virzt sem séra Jón snúi baki við mönn-
um og finni til sterkari tengsla við náttúruna. Þetta viðhorf getur
leitt hugann að Knúti gamla á hanasænginni í sögunni „Fugl á garð-
staurnum“ í Sjöstafakveri (1964) - þó sóknarpresturinn orði að
vísu ekki hugsanir sínar af jafnmiklu mannhatri:
ÞaS er leiðinlegt að við skulum ekki blístra hvor á annan einsog fuglamir.
Orð em villandi. Ég er einlægt að bera mig að gleyma orðum. Þessvegna skoða
ég akursins liljugrös en þó einkum og sérílagi jökulinn. Ef horft er á jökulinn
nógu leingi hætta orð að merkja nokkra guðs grein. (106)
Tortryggni séra Jóns gagnvart mannlegu tali - sem hann á sam-
eiginlega með Knúti karlinum - virðist eins konar lokaafleiðing af