Skírnir - 01.01.1969, Blaðsíða 207
SKÍRNIR
ÞINGVALLAFUNDUR 1888
201
arskrárfrumvarpið yrði samþykkt eftir tillögu stjórnar eða þings.
Avarpsleiðin væri ekki upp fundin til þess að koma í veg fyrir auka-
þing, heldur sem miðlunarvegur í málinu. Hannes hélt fast við þá
staðhæfingu, að hið nýja stj órnarskrárfrumvarp færi fram á lýð-
veldi með grímu. Það næði engri átt, sem Benedikt Sveinsson hefði
sagt, að alltaf mætti innheimta alla lögboðna skatta og tolla, þó að
frumvarpið segði skýrt: „Enga skatta eða tolla má innheimta fyrr
en fjárlögin fyrir það tímabil eru samþykkt af Alþingi“ osfrv. Rang-
ar og hálfrangar tilvitnanir í enskt og amerískt fyrirkomulag, sem
alþýða vissi ekkert um og tryði þess vegna blint, væru sannarlega
léttvægar röksemdir. Þrátt fyrir allt sagðist hann hafa haft gaman
af að heyra til Benedikts Sveinssonar. Leikara „talent“ hans hefði
komið skýrt fram og hann hefði verið skemmtilegur.
Hannes Hafstein sagði það gleðja sig, að þeir Jón Ólafsson væru
sammála um flest einstök atriði. Það væri aðeins ályktunin af hinum
einstöku atriðum, sjálf aðalstefnan, sem þá greindi á um, þar sem
Jón vildi þegar framfylgja stjórnarbreytingu, en hann vildi bíða
eftir góðu tækifæri og betri undirbúningi, en ekki í bráðina stofna
oss í baráttu, sem gæti orðið mjög hættuleg fyrir fjárhag vorn og
meðal annars eyðilagt banka vorn. Um stj órnarskrárfrumvarpið frá
1887 sagði Hannes, að það atriði, að konungi væri enginn kostur
gefinn á því að nema úr gildi lög sem landstjóri hefði staðfest frá
þinginu, eins og heimilt væri td. í Kanada, gerði ásamt fjárlaga-
neituninni fyrirkomulagið, sem fram á væri farið, alveg að lýðveldi.
Orðum síra Páls Pálssonar um árangurslausar tilraunir, sem væru
kostnaður fyrir þjóðina, svaraði Hannes með spurningu: „Hver
biður menn að eyða fé til árangurslausra tilrauna? Það er einmitt
hið skynsamlega að reyna að fara þannig í málið, að tilraunirnar
verði eigi árangurslausar.“ Hannes taldi röksemdir meðfulltrúa síns,
Þórðar Guðmundssonar, um það, að hann hefði skakka skoðun á
vilj a kj ósenda sinna, alls ekkert sanna. Sagði, að fylgjendur stjórnar-
skrárbreytingarinnar væru þeir einu, sem hefðu haft nokkra „agita-
tion“ eða nokkrar klær úti til þess að safna mönnum og fá atkvæði.
Það væri allt of kunnugt, að alþýðan hefði enga fasta skoðun um
þetta mál. Flestir væru því allsendis ókunnir. Fjöldinn væri eins og
stjórnlaust seglskip á sjó, sem rekst eftir því, sem vindurinn blæs,
og hér hefði enginn blástur verið nema um stjórnarskrárendur-