Skírnir - 01.01.1969, Qupperneq 243

SKÍRNIR
RITDÓMAR
237
ekki taka tillit til framhalds málsgreinarinnar, „at hon ynni mer“, eða
kannski hefur hann litið á „ynni“ sem præt. conj. af ,unna‘, ekki ,vinna‘? Rétt
á undan er talað um ,einskonar athafnir1, sem er þýðing á ,species‘, og ,önnur
ævintýr1 er þýðing á ,alias... species‘; ,ævintýr‘ getur því ekki merkt annað
hér en ,athöfn‘, þ. e. a. s. „Gjerning" eins og Fritzner segir, en Tveitane mót-
mælir. (Svo er það sér á parti að þýða ,svá‘ með ,sá‘.)
Neðar á 39. bls. stingur Tveitane upp á að þýða setninguna „Se her huersu
nærd fieck fallid“, sem hann segist hafa úr AM 764 4to, með „Se her hvordan
fallet fikk nœrmet seg“. Latneskur texti er ekki til samanburðar, og A hefur
frábrugðinn texta sem virðist spilltur („Se her hversu hrærd hvilldin ok hog-
lifit med mikille varud feck fallit“), en Tveitane lætur sér detta í hug að
„nærd“ sé præt. part. af áður óþekktri sögn ,næra‘, sem hann setur í samband
við nýnorsku sögnina „nœrra „nærme sig“ (Ivar Aasen: Norsk Ordbog...)“
Hér er allt á eina bókina lært. Hjá Aasen stendur „nærra, v.a. (ar), nærme,
flytte nærmere. Nærra seg: nærme sig...“, sögnin er ö-sögn, og enda þótt
hún hefði verið ia-sögn, gæti præt. part. ,nærð‘ að sjálfsögðu aðeins verið
fem. sing. eða neutr. plur. Ofan á allt þetta bætist að setning sú sem Tveitane
glímir við að skýra er í rauninni þannig í 764: „se huersu nærd huilld ok hog-
lifi fieck15 fallid“ (sbr. A).
Fyrir siða sakir skulu taldir hér upp þeir kaflar bókarinnar, sem ónefndir
vóru þegar frá var horfið:
VI. kafli heitir „En del stilfigurer og metaforer“, VII. kafli „Allitterasjon
som stilfigur, specielt i norrðn „lærd“ prosa“ og sá VIII. „Norvagismer i allit-
terasjonen?" IX. kafli fjallar um „Noen retoriske omskrivninger i oversettelsen"
og sá X. um „Retorisk variasjon kontra terminologisk nðyaktighet og konse-
kvens i sprákbruken". XI. og XII. kafli bera heitin „En terminologisk under-
spkelse: lat. „virtus“ i norrpn versjon i Vitæ Patrum, med en del paralleller
fra andre tekster“ og „Ordforrádet i VP-oversættelsen i forhold til „normal“
sprákbruk og terminologi i den norrpne overleveringen“, og eru þeir vitnis-
burður um að höfundi lætur betur að fjalla um einstök orð en heilar setn-
ingar. I XIII. kafla eru í örstuttu máli dregin fram nokkur helztu stíleinkenni
þýðingarinnar (eða þýðinganna), og loks fylgir inntak á ensku og skrár.
Ekki er þörf á að fara um það mörgum orðum, hver akkur íslenzkum fræð-
um er í því að þau séu stunduð af öðrum en íslendingum einum, af fólki með
aðra menntun og annan sjóndeildarhring. (Ég leyfi mér að kalla þau fræði ís-
lenzlc, sem fjalla um texta í íslenzkum handritum, hvort sem uppruna þeirra
er að leita á íslandi, í Noregi eða suður í löndum.) Því er ekki að neita að
Mattias Tveitane ber ýmiskonar fróðleik á borð fyrir lesendur sína, sem
mörgum íslenzkufræðingi er nýnæmi á, og hann fjallar um grein íslenzkra bók-
mennta, sem fáir íslendingar hafa lagt rækt við - þýðingar úr latínu. Á hinn
15 „fieck“ tvíritað í handritinu.