Skírnir - 01.01.1969, Side 134
128
ROBERT COOK
SKÍRNIR
Ljóðlínur 31-36: „En einmitt þar sem heilsa hæðir víðar, / þar
hóf sig deplótt pardusdýr úr leyni, / með léttleik meiri en sá ég fyrr
né síðar / og leið mér varði. Ég, hinn svifaseini, / sá mér ei annað
ráð í miklum vanda, en hörfa undan, líkt og lostinn steini.“ Dante
segir: „Ed ecco, quasi al cominciar dell’erta, / Una lonza leggiera e
presta molto, / Che di pel maculato era coperta. / E non mi si partia
dinanzi al volto; Anzi impediva tanto il mio cammino, / Ch’io fui per
ritornar piú volte volto.“ („Og sjá, rétt við brekkufótinn léttstígan
og eldsnaran hlébarða, sem þakinn var deplóttum feldi. Og hann vék
mér ekki úr augsýn, heldur varði mér leiðar, svo að ég var marg-
sinnis kominn að því að snúa aftur.“) Lesendur geta séð breyting-
arnar sjálfir. Það er fróðlegt að sjá, að svo margir af þessum viðauk-
um Guðmundar: „úr leyni“, „meiri en sá ég fyrr né síðar“, „hinn
svifaseini“, „líkt og lostinn steini“ eru aðeins orðnir til rímsins
vegna og til að fylla út í ljóðlínu.
Ljóðlína 37: „En sólin reis ... og hlýtt til hafs og landa.“ Dante
segir: „Tempo era dal principio del mattino.“ („Það var í morgun-
sárið“ eða „það var snemma morguns.“)
Ljóðlína 40: „ .. . er drottinn heim og geima gerði.“ Dante segir:
„quando l’amor divino / Mosse da prima quelle cose belle.“ („Þegar
guðdómleg ást fyrst hreyfði þessa fögru hluti,“ þ. e. sólina og hinar
stj örnurnar.) Það kann að virðast smásmugulegt að fetta fingur
út í þessa þýðingu, úr því að Guðmundur hefur þegar öllu er á botn-
inn hvolft minnzt hér á sköpun himins og jarðar. En hér eins og
endranær ríður á að halda fast við orðalag Dantes. Ilann talar um
„guðdómlega ást“ en ekki um „drottin“. Hér minnist Dante í fyrsta
skipti á grundvallarhugmynd Gleðileiksins guðdómlega: vald eða
mátt guðdómlegrar ástar. Heimsskoðun Dantes gerir ráð fyrir því,
að ástin sé bæði andlegt afl og líkamsorka. Líkamsorkan, sem kom
stjörnunum upphaflega á hreyfingu er sú sama og það andlega afl,
sem dregur sál mannsins til sjálfs sín. Kvæðið lýsir ferð, þar sem
máttur ástarinnar dregur Dante og knýr áfram. Ferðin hefst með
hikandi sporum í fyrstu kviðu og endar á alsælu, sem Dante lýsir
með svofelldum orðum í síðustu línum Paradisos: „Ma giá volgeva
il mio disio e il velle, / si come rota ch’igualmente é mossa, / l’amor
che move il sole e l’altre stelle.“ („En þrá mín og vilji voru þegar