Skírnir - 01.01.1969, Blaðsíða 209
SKÍRNIR
ÞINGVALLAFUNDUR 1888
203
dikt aldrei hafa nefnt það orð. En það lægi í augum uppi, hversu
nauðsynlegt væri að koma upp iðnaði í landinu. Skinnin væru flutt
út til að kaupa þau svo aftur dýrum dómum, eftir að þau hefðu
verið sútuð í útlöndum, ullin væri seld óunnin út úr landinu fyrir
lítið verð, en vér keyptum aftur frá útlöndum dýra ullardúka og
fleira mætti nefna. Taldi Benedikt að skaðinn af þessu ráðlagi mundi
skipta milljónum. Hann beindi þeirri spurningu til Jóns Olafssonar,
hvort ekki hefðu öll lönd komið upp hjá sér iðnaði með verndartoll-
um. „Og tryggja ekki margar þjóðir iðnað sinn enn í dag með vernd-
artollum?“ spurði Benedikt.
Hann sagði, að Hannes Hafstein hefði j átað, að aukaþingin yrðu
jafnmörg, hvort sem frumvarp kæmi frá þinginu eða stjórninni. En
þá gæti ávarpið ekkert hjálpað tekjuliallanum. Hann kvaðst ekki
vilja svara orðum Hannesar Hafsteins um bankann, vildi ekki gera
stjórninni þær getsakir, að hún vildi beinlínis skaða landiö með því
að eyðileggja stofnanir þess. Ut af þeim ummælum Hannesar Haf-
steins, að konungur gæti ekki ónýtt lög, sem þingið hefði samþykkt
og landstjóri staðfest, sagði Benedikt, að slíkt væri ekki rétt að svo
miklu Ieyti, sem lögin stríddu á móti stj órnarskránni.
Benedikt kvaðst ekki geta búizt við, að Hannes Hafstein mæti
mikils framkomu sína í stjórnarskrármálinu, þar sem hann segði
um sína eigin kjósendur, að snúa mætti þeim eins og hjóli.25 En ef
þeir væru hjól, sagðist Benedikt óska, að þeir veltu af sér öllum
áhrifum þeirra, sem ætluðu sér að hafa þá að fótaskör til þess að
komast upp í faðminn á stjórninni.
Jón Olafsson, alþingismaður, las upp 33. grein stjórnarskrár-
frumvarpsins frá 1887: „Enga skatta né tolla má innheimta fyrr en
fjárlög fyrir það tímabil eru samþykkt af Alþingi og hafa öðlazt
staðfestingu.“ Þetta kvað hann vera skýrt og ljóst. Þó að landssjóður
kynni að verða dæmdur til að útborga lögákveöin gjöld, mundi
fljótt koma fjara í hann og ekkert verða eftir í honum, þegar ekki
mætti innheimta skatta eða tolla. En þar sem ekkert væri hefði keis-
arinn misst sinn rétt. „Ég hefi ekki talað hér í dag til að móðga hr.
Hannes Hafstein,“ sagði Jón, „en mig særir það að sjá, hvernig
menn, sem eru af sama bergi brotnir, geta tekiö í það mál, sem er
aöalgrundvöllur allra framfara í landinu.“
Nú var komið kvöld. Enn höfðu nokkurir beðið sér hljóðs, en sam-