Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 74

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 74
grískra bókmenntaforma að hætti klassískrar og hellenískrar mælskulistar.15 Að skilningi formgerðarstefnunnar var hlutverk höfunda rita Biblíunnar í sjálfu sér ekki annað en að safna og raða saman efni sem þeir þekktu í munnlegri varðveislu allt í kringum sig.16 Upp úr áttunda áratug tuttugustu aldar varð vart við vaxandi áhuga biblíufræðinga á samanburði hinna ýmsu texta Biblíunnar við heimsbókmenntir fyrr og síðar og ekki síst nútímaleg- ar bókmenntir. A grundvelli slikra samanburðarrannsókna birtast höfundur eða höfundar og útgefendur einstakra verka í nýju og mikilvægara ljósi en formgerðarsinnar höfðu nokkurri sinni ætlað þeim.17 Með hliðsjón af bók- menntarýni (literary criticism) og undirgreina hennar, eins og lesendarýni (.reader-response-criticism), hefir síðan verið sýnt fram á að textar eins og guðspjöll og bréf sýna allt í gegn höfundareinkenni enda þótt ljóst sé að sömu höfundar notast við margs konar heimildir í sköpun sinna verka.18 Liðlega áratug eftir að bókmenntarýni tók að hafa áhrif á skilgreiningu biblíutexta hófust rannsóknir á klassískri og hellenískri mælskufræði í tengsl- um við biblíutexta en mælskufræði var kennd við vestræna háskóla allt fram á átjándu öld.19 Rannsóknir á handbókum og kennslubókum í mælskufræði frá því á klassískum tíma og fram á fyrstu öld (og síðar) hafa opnað sérfræðing- um dyr að margs konar tæknilegum atriðum og vinnubrögðum við samsetn- ingu texta og bókmenntaforma sem eru sameiginleg biblíulegum textum og textum úr hinu helleníska umhverfí almennt og yfirleitt. Jafnt formrýni og bókmenntarýni skarast við mælskufræðina en hún sýnir á ótvíræðan hátt hversu fagleg og þróuð vinnubrögð við ræðu- og textagerð voru að fomu.20 15 Sjá t.d. Helmut Koester, „Úberlieferung und Geschichte der friihchristlichen Evangelienliteratur," í Auf- stieg wid Niedergang der römischen Welt, Part 2, Principat, 25 (Wolfgang Haase ritstj.; New York, NY: de Gruyter, 1984), 1540. 16 Bultmann gengur svo langt að halda því fram að ekki hafi verið sýnilegur munur á hinni munnlegu og skriflegu hefð. Janframt heldur hann því fram að útgáfusaga einstakra hefða haft hafist þegar í munn- legri varðveislu og haldi einfaldlega áfram þegar tekið hafi verið að skrifa þær niður. Fyrstu rituðu heim- ildir guðapjalla Nýja testamentisins eru þannig þegar all þróaðar í þessa átt, að skilningi Bultmann, þeg- ar höfundar guðspjallanna taka við þeim, Gesclticthe, 321-322. 17 Sjá t.d. James Barr, Tlte Bihle in the Modern World (London: SCM, 1972). 18 Sjá t.d. Edgar V. McKnight, The Bible and the Reader: An lnlroduction to Literary Criticism (Phila- delphia, PA: Fortress, 1985), en í bókinni fjallar McKnight um helstu stefnur og strauma í bók- menntarýni fyrir og eftir formgerðarstefnuna (structuralism) allt til tíma póststrúktúralista. 19 Sjá James R. Butts og Ronald F. Hock, „Introduction," í The Chreia in Ancient Rhetoric, Volume I, The Progymnasmata (Ronald F. Hock og Edward N. O'Neil ritstj.; Society of Biblical Literature: Texts and Translations 27, Graeco-Roman Religion Series 9; Atlanta, GA: Scholars Press, 1986), 211-216. 20 Sjá t.d. Burton L. Mack og Vemon K. Robbins, Patterns of Persuasion in the Gospels (Foundations and Facets: Literary Facets; Sonoma, CA: Polebridge Press, 1989); Stanley E. Porter ritstj.. Handbook of Classical Rhetoric in tlte Hellenistic Period 330 B.C.-A.D. 400 (Boston, MA & Leiden, 2001). 72
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.