Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 93

(v. 9) Sœllþeim sem ... slærþeim niður við stein
Það eru ritningastaðir eins og þessi sem margur trúaður maðurinn hefði vilj-
að vera laus við úr Biblíunni. Hér á kannski við það sem sagt hefur verið að
Gamla testamentið hafi að geyma hinar raunsæjustu bókmenntir allra tíma.23
Gamla testamentinu hefur verið hrósað fyrir að lýsa lífinu eins og það er,
án þess að draga nokkuð undan: „Þetta mikla ritsafn tekur hreinskilnislega
undir þá lífsreynslu allra alda, að vegferð mannsins í heiminum er farin und-
ir formerki blóðs og tára ... Gamla testamentið viðurkennir, að heimurinn
sé eins og hann er, en lætur ekki við sitja að lýsa honum, eins og hann kann
að verða einn dag í framtíð.“24
En óneitanlega hljómar þetta sem hámark grimmdarinnar að fagna yfir
því að saklaus ungböm séu slegin utan í stein bara af því að þau séu fædd
af Babýlóníumönnum.
Ritskýrendur benda gjaman á að hér sé á ferðinni svokallað lex talionis,
lögmál endurgjaldsins: „auga fyrir auga og tönn fyrir tönn“ (sbr. 2M 21:24).
Anderson bendir á möguleikann að ekki þurfi að taka versið alltof bókstaf-
lega. Ísraelítar hafi vel þekkt fyrirbærið að slá bömum utan í stein; það var
einfaldlega hlutskipti þeirra sem sigraðir voru í stríði (sbr. 2Kon 8:12; Jes
13:16; Hós 10:14; Nah 3:10). Blóðhefndin náði til niðjannaog því var nauð-
synlegt að lífláta sveinbömin líka til að koma í veg fyrir hefnd í framtíð-
inni.25 Svo sálmaskáldið óskar þess eins að kúgari hans verði sjálfur sigrað-
ur í stríði með öllu sem því fylgir.
Oesterley26 er meðal þeirra ritskýrenda sem reynir ekkert að milda þenn-
an ritningarstað. Hann bendir á að grimmdin sem birtist hér hafi verið nógu
algeng, en hvergi annars staðar í Gamla testamentinu séu þeir sem geri sig
seka um slíkt „blessaðir“ eins og hér. Sálmaskáldið láti hér undan mannlegri
tilfinningu, sem beri að harma. Annað sé ekki unnt að segja.
Guðfræði sálmsins
Sálmurinn fjallar um Síon en getur þó varla talist til hinna dæmigerðu Síon-
arljóða sem einkennast af gleði og trúartrausti. Það var grundvallaratriði í
Síonarguðfræðinni að Síon væri óvinnandi vígi vegna þess að konungurinn
23 Þessu hélt próf. Þórir Kr. Þórðarson (1924-1995) oft fram.
24 Daníel J. Simundson, Kirkjuritiö 51,1, 1985, s. 78-79.
25 Briggs, 1951.
26 W.O.E. Oesterley, 1939, s. 548.
91