Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 103

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 103
Reyndar má halda því fram að biskupamir íslensku og þar með öll kirkj- an í landinu hafi notið verulegs frelsis umfram það sem gerðist annars stað- ar í Danaveldi og að þetta frelsi hafi verið í það minnsta óbeinlínis viður- kennt. Það er til dæmis eftirtektarvert að Ludvig Harboe (1709-1783) sem sendur var frá Danmörku til að koma skikki á kristindóminn hér í landi gerði enga tilraun til að laga helgihaldið að Kirkjuritualinu frá 1685. Messu- og sálmabók hans sem kom út 174212 er ekki sniðin eftir því og tekur reynd- ar ekki heldur mið af tillögum biskupanna frá 1729. Ef til vill gilti almennt það viðhorf sem fram kemur í formála Gísla bisk- ups Magnússonar á Hólum sem hann skrifaði þegar Grallarinn kom út í sinni síðustu útgáfu árið 1779. Þar segir hann Grallarann vera í samhljóðan við Kirkjuritualið þó að hann sé það ekki. Til dæmis voru nokkrir hátíðis- dagar sem lagðir höfðu verið niður með tilskipunum, enn tilgreindir í Grall- aranum ásamt þeim sálmum sem syngja skyldi þar sem þeir voru haldnir. Gísli skrifar um þetta efni: „Þá Psalma sem bruukader hafa vered aa þeim, í Konunglegre Tilskipan af 26.0ctobris 1770. Allranaadugast afteknu Haatijdis og Helgi Dpgum, hefi ég laated aa sijnum tilheyrilegum Stpdum kirra vera eins og nærst, þeim til Gudrækilegrar Idkunar, er sijna Andagt bruuka vilja i Heima-Hwsum; a hveriu vona, enginn med rettu steite sig, en sijdur nockur ætle slijka rett- skickada Idkun til Saaluhiaalplegrar Uppbyggingar, strijda í hinu minnsta mooti Konunglegrar Haatignar Allranaadugasta Tilgaange“.13 Þegar Árni Þórarinsson,(1741-1787) Hólabiskup var í vígsluferð sinni í Kaupmannahöfn 1783-84 14 kann hann að hafa vakið athygli yfirvalda á því að enn gætti misræmis milli guðsþjónustuhefðarinnar á íslandi og annars- staðar í Danaveldi. Hann hafði áður skrifað ritgerð um ástand kirkna og klerkdóms á íslandi sem út kom árið 1770 í Kaupmannahöfn.'5 Ekki er frá- leitt að halda því fram að upplýsingar Árna hafi sett í gang það ferli sem lyktaði með guðsþjónustuformi sálmabókarinnar frá 1801. Ámi var vígður til biskups í Kaupmannahöfn 12. apríl 1784. Tólf dög- um síðar skrifar General-kirke-inspections-kollegiet bréf til biskupanna 12 Sálmabók Harboes sem gefin var út á Hólum 1742 fékk nafnið Prestavilla. Ástæðan var fyrst og fremst uppsetning bókarinnar, sem leitt gat presta í villu. Titill hennar bendir til að henni hafi verið ætlað að leysa af hólmi bæði sálmabók og messubókina Grallarann. Sjá bókaskrá í lok greinannnar. 13 Grallarinn, ló.útgáfa. Hólum 1779. 14 Jón Halldórsson, 1903,224 15 Hannes Þorsteinsson, iS-39.Ritgerðin heitir: Velmente Tanker om geistlig Gavmildhed. 101
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.