Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 104

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 104
Áma og Finns biskups í Skálholti. En Finnur var þá enn skráður fyrir bisk- upsembættinu þótt Hannes sonur hans væri reyndar tekinn við. í bréfi Kollegísins er íslensku biskupunum falið að vinna að útgáfu nýrrar íslenskr- ar sálmabókar sem sé aldeilis samhljóða Kirkjuritualinu 1685. Bréfið er svohljóðandi: „P.M. Det kgl. General-Kirke-Inspections-Collegium har hertil andraget, at Messen i Island, formedelst adskillige Feil og Mangler ved den gamle Kirke- Psalme- og Alterbog, afviger i visse Maader fra vor danske Kirkes nu brugelige Indretning og Orden. Da nu en saadan Afvigelse strldeer aldeles imod den Overeenstemmelse i den offentlige Gudstjæneste, som saavidt muligt bör finde Stæd overalt i H.Majts.Riger og Lande, saa skulde man tj- enestlig anmode Dennem at træde sammen, for med forenet Indsigt og Over- læg at indrætte en ny forbedret Kirke-Psalm- og Alterbog, efter den Orden, Indhold og Format, som bruges i de danske Kirker, og maatte de Forbedrin- ger, som saaledes gjöres, især med Alterbogen, skee aldeles i Overeen- stemmelse med den danske Kirkes Ritual. Naar Udkastet er færdigt, ville De behage at indsende det til Cancelliet, til Hans Majts forventende allem.App- robation, og derhos melde, hvad Prisen, som i sin Tid paa den saaledes for- fattede nye Kirke-Psalme- og Alterbog skal sættes, kunde blive, da den maatte være saa let og taalelig, som mueligt. Cancelliet den 24.April 1784.“16 Báðir biskuparnir Ámi og Hannes, unnu að málinu um hríð, eða þar til Árni biskup lést árið 1787. Skoðanir þeirra voru ólíkar eins og sést af tillögum þeirra sem varðveittar eru. Hannes var hallur undir hinn eldri sið og vildi litlu breyta, en Ámi fleiru. Tillaga Árna er varðveitt í handriti á Landsbóka- safninu.17 Hún byggir á Kirkjuritualinu frá 1685 og þróuninni í Danmörku á 18.öld og helst í hendur við útgáfu sálmabóka þar í landi.18 Einkenni hinnar þróunarinnar í Danmörku er áherslan á svokallaða de tempore sálma, eða sálma fyrir ákveðna tíma og tíðir. Með sálmabók Guldbergsl778 hurfu all- ir Kyrie-sálmar. Næsta skref í þróuninni var að sálma skyldi velja fyrst og fremst eftir innihaldi predikunarinnar. Þar með hvarf einnig de tempore ein- kennið. Eftir það var val á sálmum algjörlega bundið þekkingu, sönghæfni eða duttlungum einstakra presta. 16 Lovs.f.Isl. V, 56-57 . 17 Collectanea af Sálm. u/e. Frumvarp til Messusaungs Áma bps. Þórarinssonar, -autogr. med registri". Handritasafn St. Bps. Jónssonar, N-18. Lbs. 36, 8vo 18 Hér er einkum um að ræða eftirtaldar sálmabækur: Th. Kingo: Den forordnete Nye Kirke Psalme-Bog von 1699, E. Pontoppidan: Den Nye Psalme-Bog von 1740, og O. H. Guldberg: Psalme-bog eller en Sammling af gamle og nye Psalmer 1778. 102
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.