Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Qupperneq 113

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Qupperneq 113
hugtakið og íslensk orð. Hér víkur hann að umfjöllun minni á bls. 43 í riti mínu en virðist hafa yfirsést að ég tek málið aftur til umræðu í sambandi við þáttaskil um 1630 á bls. 327 og vísa þá sérstaklega til umfjöllunar Lofts Guttormssonar um þetta í Kristni á íslandi. Hjalti finnur að því (bls. 121) að ekki skuli tekið ‘fullt tillit’ til rita sem hann hefur staðið að og eru ann- ars vegar bindi í ritverkinu Islensk þjóðmenning og hins vegar fyrmefnt Kristni á Islandi. I umfjöllun minni um ‘reformasjón’ er etv. komið dæmi um það að hans mati. En ég tel mig taka mikið tillit til frumlegrar og athygl- isverðrar orðanotkunar Lofts um orð á íslensku fyrir ‘reformatio’ eða ‘reformasjón’. Um það notar Loftur öll orðin, ‘siðbót’, ‘siðskipti’ og ‘sið- breyting’, en ég held mig við orðið ‘siðbreyting’ eingöngu. Ég áskil mér rétt til að hafa eigin skoðanir á því hvað sé heppilegast um þetta og fylgi sann- færingu minni. Hjalta á að vera fullkunnugt að ég ritaði rækilega um skrif Lofts í rit frá árinu 2001 sem nefnist Kristni á íslandi og geymir efni frá tveimur útgáfumálþingum um ritverkið Kristni á íslandi. Framlag mitt í um- ræddu riti nefnist einmitt Siðskipti, siðbót og siðbreyting.2 Um notkun orðs- ins siðbreyting í Sögu íslands er fyrst til að taka að um 1980 varð töluverð umræða um það hvort æskilegt væri að almennt yrði tekið upp orðið ‘sið- bót’ fyrir ‘siðskipti’ enda hefði ekki verið skipt um sið um 1550.3 Jónas Gíslason vildi taka upp ‘siðbót’ í fyrirhuguðum kafla sínum í Sögu íslands en að samkomulagi varð með þeim Sigurði Líndal ritstjóra að nota orðið ‘siðbreyting’. Jónas féll frá og kom í minn hlut að fjalla um siðbreytingar- tímann og var eins konar ritstjómarstefna að ég notaði orðið ‘siðbreyting’. Hjalti túlkar orð mín þannig að ég þykist vera að boða einhverja nýjung með þessari orðanotkun en ekki er það svo, orðið ‘siðbreyting’ er td. notað í þiðja bindi af Sögu íslands sem út kom 1978.4 Stefna ritstjóra Sögu íslands var þannig að nota ekki orðið ‘siðskipti’ heldur ‘siðbreyting’ og var eins konar málamiðlun. Mér þykir þó líklegt að ritstjóri hefði fallist á að taka upp orða- notkun Lofts ef ég hefði viljað taka hana upp. í fyrmefndu verki frá 2001 2 Helgi Þorláksson: „Siðskipti, siðbót og siðbreyting.“ Kristni á fslandi. Útgáfumálþing á Akureyri 15. apríl 2000 og í Reykjavík 23. október 2000 (Akureyri & Reykjavík 2001), 125-31. 3 A þingi um Lúther árið 1983 talaði Heimir Steinsson fyrir þessu en taldi þó að eðlilegt væri að ræða um siðbyltingu eins og Guðbrandur Jónsson gerði, amk. fyrir fyrstu áratugina fram að tíma Guðbrands bisk- ups, sbr. „Samfélagsáhrif siðbótarinnar." Lúther og íslenskt þjóðlíf. Ritstj. Gunnar Kristjánsson og Hreinn Hákonarson (Reykjavík 1989), 104. Gunnar Kristjánsson notar í sama riti „siðbót“ um langtíma- ferlið, sbr. „Marteinn Lútherog Islendingar", 10-11. 4 Bjöm Þorsteinsson, Sigurður Líndal: Lögfesting konungsvalds. Saga Islands III. Ritstj. Sigurður Líndal (Reykjavík 1978), 33. 111
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.