Skírnir - 01.09.2004, Page 15

u leg hún hafi ver ið í upp hafi. Óhjá kvæmi legt er því að túlka þessa
heim ild af mik illi var færni og orð ið gust us, bragð, vís ar varla til
ræki legr ar og um fangs mik ill ar kennslu. Reynd ar væri ekki við
slíku að bú ast mið að við að stæð ur. Að vísu voru menn farn ir að
nema grísku er lend is á síð ustu ára tug um 16. ald ar og því er lík legt
að ís lensk ir náms menn, eins og Sig urð ur Jóns son (um 1550–á lífi
1599), síð ar rekt or, og Arn grím ur lærði, sem stund uðu nám við
er lenda há skóla á þess um árum hafi haft ein hver kynni af grísku á
náms ár um sín um. Þó má ekki gleyma því að grísku kunn átta virð -
ist al mennt hafa ver ið held ur bág bor in í Norð ur-Evr ópu alla 16.
öld ina, jafn vel við merka há skóla, þó að stöku lær dóms menn
hefðu afl að sér meiri þekk ing ar en gekk og gerð ist. Því má telja
ósenni legt að kennsla í grísku í skól um á út kjálka stöð um eins og
á Ís landi hafi ver ið skipu leg eða rist djúpt, hafi hún á ann að borð
ver ið tek in upp svo snemma. Jafn vel þótt ein hver gríska hafi ver -
ið kennd við skól ana hér á landi á fyrstu ára tug um 17. ald ar, hef -
ur varla ver ið nema um al gera byrj enda kennslu að ræða. Ef at hug -
að ar eru að stæð ur í Dan mörku bend ir flest til þess að lengi hafi
menn að eins lært staf róf ið, að lesa úr orð um og síð an mál fræði.
Ekki mun hafa ver ið gef in út kennslu bók í grískri mál fræði í
Kaup manna höfn fyrr en 1638, og lík lega er það ekki fyrr en þó
nokk uð var lið ið á öld ina að menn fóru að lesa texta að nokkru
marki.22 Þetta kem ur í raun heim og sam an við þau fáu merki um
grísku kunn áttu sem ís lensk ir lær dóms menn hafa skil ið eft ir sig.
Arn grím ur lærði sýn ir ótví rætt í rit um sín um að hann hafi kunn -
að eitt hvað í grísku, en notk un hans ein skorð ast þó við ein stök
orð og ein fald ar setn ing ar. Í þeim til vik um þar sem flókn ari orða -
sam bönd er að finna er oft ast um að ræða til vitn an ir er lendra
manna. Í rit um Brynj ólfs bisk ups frá 17. öld finn ast víða merki
þess að hon um hafi ver ið gríska hug leik in og að hann hafi haft
gott vald á henni, enda fór orð af grísku kunn áttu hans í Kaup -
erlend tungumál á íslandi… 299skírnir
22 Jen sen 1982: 74; 75; 131; 161; 169. Árið 1638 birt ist á prenti í Kaup manna höfn
grísk mál fræði, Synopt ica seu potis sima græcæ ling væ idea, sem rekt or Frú ar -
skóla, Søren Ped er sen Kallund borg (Sever in us Petr æ us Calund an us 1607–57)
hafði samið upp úr rit inu Gra ecae grammat ices met hodus eft ir Þjóð verj ann
Lucas Lossi us (1508–82), nem anda Phil ipps Melancht hons.