Skírnir - 01.09.2004, Side 73

ar skött un okk ur í að lifa merk ing ar þrungnu lífi? Scheffler tel ur að
hin áð ur nefndu vel ferð ar rétt indi séu nátt úru leg rétt indi, án þess að
ég hygg ist fara nán ar út í þá sálma (Scheffler 1981: 148–168).
Hvað sem líð ur speki mál um Schefflers sýn ist mér að stað hæf -
ing in S1 „ein stak ling ar hafa nátt úru leg rétt indi“ sé ekki rök lega
sönn. Við get um neit að henni án rök legra mót sagna en við get um
ekki neit að rök lega sannri stað hæf ingu án slíkra mót sagna. Ekki
fáum við held ur skynj að rétt indi né próf að S1 með óbein um hætti.
Kannski væri hægt að efla S1 for skil vit leg um rök um en Nozick
læt ur það ógert.
Nú kann glögg ur les andi að spyrja hvort yf ir leitt sé hægt að
krefj ast sann ana þeg ar um heim speki leg rök er að ræða. Því er til
að svara að Nozick tal ar einatt eins og S1 og svip að ar stað hæf ing -
ar séu bjarg föst sann indi.14 Þess vegna er eðli legt að krefj ast þess
að Nozick og fé lag ar geti sann að S1 og skyld ar stað hæf ing ar.
En segj um nú að Nozick hefði tal að í ögn hóg vær ari tóni og
beitt úti lok un ar að ferð. Hann hefði get að sagt að aðr ar kenn ing ar
en nátt úru rétt inda kenn ing in séu svo slæm ar að hún sé skásti kost -
ur inn. Skyn sam legt sé því að telja S1 sanna, a.m.k. til bráða birgða.
En ég fæ ekki séð að all ar aðr ar kenn ing ar um rétt læti séu ótæk ar.
Eru réttlætiskenningar manna á borð við John Rawls tækar a.m.k.
í þeim skilningi að þær séu umhugsunarverðar? Í öðru lagi er nát-
t úru rétt inda kenn ing Nozicks svo mein göll uð að hún er vart skásti
kost ur inn. Við höf um þeg ar séð ýmsa af göll un um og mun um sjá
fleiri í þess ari grein.
Kannski er inn sæ ið þrauta lend ing in. Ef til vill erum við gædd
sið ferði legu inn sæi sem sýn ir okk ur að til séu til tek in nátt úru leg
rétt indi. Nozick og hans nót ar geta svo gert okk ur þess ar inn sæ -
is bundnu hug mynd ir ljós ar. Það er í sjálfu sér ekk ert at huga vert
við að vísa til inn sæ is. Satt best að segja bend ir margt til þess að öll
sið ferði leg rök byggi á inn sæi. En eins og Hugh LaFollette bend -
ir á get ur inn sæ ið eitt og sér ekki sann að eitt né neitt. Menn verða
að vera til bún ir til að end ur skoða inn sæ is bundnar hug mynd ir sín -
að réttlæta lágmarksríki 357skírnir
14 Lít um á fyrstu stað hæf ingu bók ar inn ar „Indi vi du als have rights…“ (Nozick
1974: ix). Leita má log andi ljósi að rök stuðn ingi við hana án þess að finna.