Skírnir - 01.09.2004, Side 122

fræði eða trú ar sög unn ar er að setja fram lýs ingu á efn inu í heild
sinni, bæði því sem er skil yrt og háð stað og stund og eins hinu
sem er sígilt.
Guð fræði í þrengri merk ingu eða hrein guð fræði á að fjalla um
þá þætti í trú ar við horf um og breytni trú ar sam fé laga sem eru ekki
háð ir stað og stund held ur hald ast óbreytt ir. Gabler taldi það
hlut verk bibl íuguð fræð inn ar að skil greina þessa óbreyt an legu
þætti svo að trú fræð in geti síð an byggt á þeim við um fjöll un sína
á sí breyti leg um að stæð um í sam fé lög um sam tím ans.
Grein ing Gablers var gagn rýnd á þeim for send um að þeir þæt-
t ir sem hann taldi óbreyt an lega væru í raun trú ar setn ing ar trú -
fræð inn ar/kirkj unn ar. Engu að síð ur var skil grein ing hans á mun -
in um á trú ar sögu og hreinni guð fræði grund vallandi fyr ir guð -
fræði og trú ar bragða fræði. Fræði menn eft ir Gabler lögðu mest
stund á trú ar sögu eða guð fræði í víð um skiln ingi og er trú ar -
bragða sögu legi skól inn þar mest áber andi. Það er þýski guð fræð -
ing ur inn Rud olf Bult mann sem skýr ast hef ur fjall að um guð fræði
í þrengri skiln ingi eða hreina guð fræði.2
Trú ar saga (sönn guð fræði)
Trú ar saga bóka Nýja testa ment is ins og frum krist ins sam fé lags
reyn ir að afla allra til tækra upp lýs inga um sam fé lag ið þar sem rit -
in urðu til í bæði fé lags leg ar að stæð ur þeirra og bók mennta leg ar
hefð ir. Einna at hygl is verð ast í því sam bandi er að skoða kennslu -
bæk ur í rit list frá tím um Nýja testa ment is ins, svo nefnd ar progym-
nasmata (foræf ing ar), þar sem mönn um er kennt að setja fram
skoð an ir sín ar og að hafa áhrif á aðra. Einnig hafa ver ið gerð ar
merk ar rann sókn ir á að ferð um mælsku manna og heim spek inga og
áhrif um þeirra á rit Nýja testa ment is ins.3 Foræf ing ar Þe ons, sem
jón sveinbjörnsson406 skírnir
2 R. Bult mann, „Neu es Testa ment und Myt hologie“ í: Hans-Wern er Bartsch (rit -
stj.), Kerygma und Myt hos I (Ham borg: Hubert Reich, 1948), bls. 15–48; H.B.
Boers, What is New Testa ment Theology? (Phila delphia, For tress Press 1979),
bls. 75–84; Cl arence E. Glad, „Rud olf Bult mann og Jón Svein björns son. Guð -
fræði leg og húman istísk túlk un Nýja testa ment is ins“, Stu dia theolog ica is land -
ica 13 (1998), bls. 53–75.
3 D.F. Watson, „Rhetor ical Crit icism of the Pauline Ep ist les Since 1975“ í: Cur -