Skírnir - 01.09.2004, Page 152

lagði til grund vall ar um fjöll un sinni hafi m.ö.o. ekki boð ið upp á marg ar
kenn ing ar tengd ar lík am an um. At hug un Guð rún ar á lík ams kenn ing um í
13. ald ar kveð skap leið ir í ljós að fjöl breytni þeirra er meiri en gert er ráð
fyr ir í Skáld skap ar mál um og jafn framt kem ur ým is legt at hygl is vert í ljós
sem lýt ur að þró un þess ar ar kenn ing ar notk un ar. Þannig kenna 13. ald ar
skáld höf uð ið með því að hugsa sér það sem hí býli heil ans með an fyrri
skáld um var tamara að smíða kenn ing ar þar sem kennilið ur inn var það
sem sat á höfð inu, t.d. hjálm ur. Þá er hjarta-kenn ing ar ein ung is að finna í
kvæð um sem ort eru eft ir 1100 og frá og með þeim tíma verða þær kenn -
ing ar al geng ar sem kenna brjóst ið sem hús eða hulst ur hjarta, hug ar eða
anda en slík ar hug mynd ir sjást víða í guð fræði þýð ing um 12. ald ar. Kveð -
skap ur inn virð ist end ur spegla breytta sýn á lík amann þar sem hon um er
eig in lega lýst inn an frá, kenn ing arn ar leggja áherslu á það sem inni fyr ir
býr. Eitt af því sem rann sókn Guð rún ar leið ir í ljós er að kenn ing ar sem
taka til lík am ans í heild koma varla fyr ir í drótt kvæð um. Þetta er merki -
legt at riði og Guð rún legg ur út af því á a.m.k. tvo vegu (bls. 264–66).
Ann ars veg ar tel ur hún að þetta skýrist hugs an lega af þeirri sundr uðu
mynd af lík am an um sem á mið öld um birt ist hvað ljós ast í átrún aði á helga
dóma, þ.e. lík ams parta písl ar votta. Þessi hug mynd er í raun efni í heil an
kafla, ef ekki nýja bók, jafn mik ið og lík am inn hef ur ver ið til um ræðu í
mið alda fræð um und an far in ár. Á hinn bóg inn held ur Guð rún því fram að
lík am inn hafi ver ið skáld um við kvæmt yrk is efni því lít ið hafi mátt út af
bera svo skáld skap ur inn yrði túlk að ur sem níð. Erfitt er þó að sjá hvers
vegna slíkt ætti ekki að gilda jafnt um lík ams hluta sem lík amann all an.
Guð rún virð ist því stund um dá lít ið fljót huga í álykt un um og sum ar af
þeim hug mynd um sem hún kast ar fram gefst ekki tóm til að rök styðja
fylli lega. Á móti kem ur að þær örva til um ræðu og and svara og það er
ánægju legt að á þeim miss er um sem lið in eru frá því bók in kom út hef ur
þeg ar ver ið mik ið til hennar vitn að í fræði legri um ræðu.
Eins og ljóst má vera af fram an sögðu er mik ið efni sam an dreg ið til
bók ar inn ar, tæpt á mörgu og les andi má stund um hafa sig all an við að
fylgja höf und in um eft ir. Þannig kem ur fyr ir að fjall að er kunn ug lega um
fyrir bæri áður en „röð in kem ur að þeim“. Til dæm is um þetta má taka
Litlu-Skáldu sem nefnd er í fyrsta hluta en fær ekki veru lega um fjöll un
fyrr en í þeim þriðja og kann les andi þá að sakna milli vís ana. Eins má
segja að um fjöll un in um skálda stétt ina í öðr um hluta með hin um langa
við bæti fleygi verkið og brjóti meg in hug mynd þess óþarf lega mik ið upp.
Við því er þó erfitt að gera því sú mikla vinna sem Guð rún hef ur lagt í að
draga fram fé lags lega stöðu skáld anna er nauð syn leg und ir staða allr ar
um ræðu í bók inni um sam spil lær dóms og kveð skap ar. Og ójafn vægi í
bygg ingu verks ins breyt ir ekki því að í heild gef ur það les anda inn sýn í
lif andi og þrótt mikla menn ingu þar sem fræði leg um ræða um skáld skap
auðg aði kvæð in og öf ugt. Þetta skeið renn ur á enda um 1400 þeg ar
svanhildur óskarsdóttir436 skírnir