Skírnir - 01.09.2004, Page 194

ars veru leika. Það var ekki leng ur hlut verk mynd list ar inn ar að sýna mynd
af heim in um, held ur að sýna sjálfa sig. Ljóst er að Sig urð ur fylgdi þess ari
stefnu aldrei heils hug ar, en í kring um 1980 verða þau um skipti í list hans
að hann tók af ger andi aðra stefnu og hóf að gera verk sem hafa með vit að
tákn ræn ar vís an ir.
Gríska orð ið sym bolon, sem er not að í flest um tungu mál um fyr ir ís -
lenska orð ið tákn, er sam sett úr for skeyt inu syn og sögn inni ballo (ég
steypi) og merk ir þá bók staf lega „það sem steypt er sam an“. Í Grikk landi
og Róm til forna var orð ið sym bolmeð al ann ars not að um það sem Róm -
verj ar nefndu tess era hospita litat is eða ein kenn is merki (jar teikn) gests ins,
sem bar á sér brot úr hring eða keri sem merki þess að hann til heyrði til -
tek inni heild. Þannig er sym bol hugs að sem vís un til stærri heild ar. Í
frum kristn um sið var tal að um post ul leg sym bol er vís uðu til þess að sá
sem bar það til heyrði hin um kristna söfn uði. Þannig vís ar tákn ið út fyr ir
sjálft sig til ann ars og stærri veru leika. Í þess um skiln ingi vís ar tákn ið með
öðr um hætti til veru leik ans en til dæm is merk ið. Kross sem merki í stærð -
fræði hef ur ná kvæm lega skil greinda merk ingu, en kross sem trú ar tákn
hef ur margræða merk ingu sem ekki er hægt að skil greina með vís un í
skýrt af mark aða heild. Um leið og tákn ið vís ar út fyr ir sjálft sig, þá get ur
ekk ert eitt kom ið í stað inn fyr ir það, því það á sér margræða merk ingu.
End an lega vís ar tákn ið því aft ur í sjálft sig sem ein stakt fyr ir bæri.
Þeg ar Sig mund Freud setti fram hina bylt ing ar kenndu kenn ingu sína
um dul vit und ina í riti sínu Die Traum deutung árið 1899 túlk aði hann
mynd ir þær sem birt ast í draum um manna sem tákn mynd ir er gætu skýrt
bæld ar hvat ir í sál ar lífi manns ins. Freud skýrði þessi tákn út frá per sónu -
legri sögu ein stak lings ins og þeirri til finn inga spennu sem hann átti í gag-
n vart for eldr um sín um og um hverfi. Í riti sínu Wandl ungen und Sym bole
der Libido frá 1912 tek ur Carl Gustav Jung af stöðu gegn læri meist ara sín -
um og seg ir tákn mynd ir draumanna ekki vísa til per sónu legr ar reynslu -
sögu ein stak lings ins, held ur séu þær fyrst og fremst eins kon ar op in ber -
an ir er vísi til frum mynda er búi í hinni arf bornu og sammann legu dul vit -
und allra ein stak linga. Í stað þess að varpa ljósi á per sónu bundna reynslu -
sögu ein stak lings ins vísi þær til þeirra þátta í til veru manns ins sem ekki
verði skil greind ir með vopn um hinn ar dags björtu rök hyggju. Tákn -
mynd irn ar verða þannig í hugs un Jungs eins kon ar mið ill milli þess sem
er hul ið og þess sem er sýni legt í til veru manns ins, á milli dul vit und ar og
vöku vit und ar hans. Það er í þess um skiln ingi sem við get um lit ið á verk
Sig urð ar frá síð ustu tveim ára tug um sem tákn mynd ir.
ólafur gíslason478 skírnir