Saga - 2009, Side 226

Næstu tveir kaflar, „Óljós mörk“ og „Tilfinning fyrir veruleikanum“, eru
svo niðurlag bókarinnar, þar sem tekist er á við listræn tök í samtímaljós-
myndun. Í þessum köflum fjallar Sigrún um samtímalega togstreitu eða póli-
tísk átök á sviðum þar sem samtímaljósmyndarar hafa borið niður og fjallað
um með myndum sínum. Sem dæmi ræðir Sigrún í þremur undirköflum
listræna ljósmyndun og sýningar á þeim í tengslum við hugmyndina um
félagslegt réttlæti. Hugtökin „heima“ og „heiman“ ræðir hún út frá reynslu
flóttamanna og hælisleitenda á Íslandi. Annar undirkaflinn fjallar um sýningu
Þjóðminjasafnsins á ljósmyndum Mary ellen Mark af fötluðum börnum árið
2007 og þriðji undirkaflinn fjallar um ljósmyndir sem teknar voru í Breiðholtinu
í Reykjavík. Í kaflanum „Tilfinning fyrir veruleikanum“ er svo rætt frekar
um minningar og tilraunir listljósmyndara til að „fanga“ breytingar sam-
tímans. Það þarf ekki að koma á óvart en Sigrún gerir því skóna að sumt af
því sem samtímaljósmyndarar hafa fengist við eigi sér hliðstæðu í sagnfræðilegum
rannsóknum á borð við einsögu. Í þessum köflum er umfjöllunin nær ein-
göngu bundin við persónulega túlkun Sigrúnar sjálfrar og viðmælenda
hennar. Hér hefði verið kjörið tækifæri til að tengja umfjöllunina við hug-
myndir þeirra Taggs og Batchens, sem báðir hafa fjallað um áhrif stofnana
á viðtökur ljósmynda. Ég sakna einnig umfjöllunar um atriði í tengslum við
áhrifavalda úr „menningunni“ á borð við kvikmyndir, eins og sjá má í mynda-
syrpu sem einar Falur Ingólfsson ljósmyndari gerir af föður sínum á dán-
arbeði og einnig mynd sem katrín elvarsdóttir ljósmyndari tók og nefnir
„Untitled (Bias)“. Hér hefur nokkrum ljósmyndum verið raðað saman í eitt
verk sem fjalla um tímann og sjónarhorn. Að þessu leyti má segja að bókin bjóði
almennt upp á frekar hefðbundna sýn á ljósmyndir þar sem miðað er við
það form sem almenningur og listrænir ljósmyndarar eru vanir að taka og
handfjatla. ein mynd. eitt skot. en hvað um önnur form ljósmyndar, t.d.
vídeólist, stafrænar samsetningar og hreyfi-auglýsingar á Netinu, þar sem
mörkin eru slík að við greinum vart form hennar lengur?
Með útgáfu bókarinnar sannast enn og aftur að ljósmyndasafn
Þjóðminjasafnsins er á ævintýralegu flugi í því að breyta þeim aðstæðum
sem ljósmyndin býr við á Íslandi. Á undanförnum tíu árum hefur safnið
gefið út hvert verkið af öðru sem byggist á áralöngum rannsóknum á ævi
og störfum ljósmyndara og hlutskipti verka þeirra. Á safnið hrós skilið fyrir
sitt framlag, en ekki síst höfundur bókarinnar Afturgöngur og afskipti af sann-
leikanum sem leiðir okkur í nýjan sannleika um ljósmyndir hér á landi með því
að kynna fyrir lesendum kenningar um ljósmyndir og leiðir til að nálgast
þær sem greiningartæki.
Sigurjón Baldur Hafsteinsson
ritdómar226
Saga haust 2009 UMBROT NOTA-1_Saga haust 2004 - NOTA 25.11.2009 12:44 Page 226