Tímarit Máls og menningar - 01.11.2014, Blaðsíða 110

Va l u r G u n n a r s s o n
110 TMM 2014 · 4
Cohen á faraldsfæti
Eftir útgáfu fyrstu ljóðabókarinnar og útskrift sína frá McGill hóf Cohen
nám í Columbia­háskóla í New York, en hætti eftir rúmt ár og snéri aftur
til Montreal. Árið 1959 flutti hann til London og þaðan til Grikklands.
Hið fasta form ensku skáldanna vék fyrir lausbeislaðri stíl Miðjarðarhafins
og hann drakk hann í sig tónlist og bókmenntir Grikkja en ekki síður ljóð
spænska skáldsins Lorca.
En fjarlægðin skerpir tilfinningu Cohens fyrir heimahögunum og hann
tekur á ný að beina sjónum að Montreal og Kanada í skáldskap sínum.
Önnur ljóðabók hans, The Spice­Box of Earth sækir, eins og sú fyrsta, mikið
í táknmyndir trúarbragðana en Montreal er alltumlykjandi í skáldsögunni
The Favourite Game frá 1963. Í upphafi síðasta kaflans gengur sögupersónan
um göturnar þar sem viktoríönsku húsin eru rifin niður og skrifstofublokkir
reistar í þeirra stað.9 Montreal er ekki lengur borg fyrir viktoríanska séntil­
menn. Bandarísk áhrif eru að verða allsráðandi, en að einhverju leyti hafnar
hann hvoru tveggja:
America was lost, the scabs ruled everything, the skyscrapers of chrome would
never budge, but Canada was here, infant dream, the stars high and sharp and cold,
and the enemies were brittle and easy and English.10
Kanada er framtíðardraumur, en jafnvel hér segir hann ekki hvað landið
sé, aðeins hvað það er ekki, ekki bandarískt og ekki breskt. Fræðimaðurinn
Doug Owram segir að öll helstu skáldverk enskumælandi Kanadamanna á
síðustu áratugum 20. aldar fjalli um:
…þann þríþætta sjálfsmyndarvanda sem þeir standa frammi fyrir sem vilja skil­
greina Kanada: samband Frakka og Englendinga, samband Kanadamanna og
Ameríkana og loks nýlendusambandið við Stóra­Bretland.11
Ó Kanada
Næsta ljóðabók Cohens nefndist Flowers for Hitler og kom út árið 1964.
Kanada leikur hér enn stærra hlutverk og jafnframt er bókin pólitískari en
fyrri verk. Sem fyrr fjallar skáldið um það hvernig Kanada sé að færast frá
áhrifasvæði Bretlands og yfir á áhrifasvæði Bandaríkjanna: „I loved his son
who looked British/ But had American ambitions“12.
Kanada hafði orðið sjálfstætt ríki innan breska konungsveldisins nokkrum
árum áður en Leonard fæddist, eða árið 1931. Landið hafði þó fyrst orðið til
sem pólitísk eining rúmri hálfri öld áður þegar fjórum héruðum í bresku
Norður­Ameríku var slegið saman í stjórnunarlega heild og nefnt „The
Dominion of Canada“ árið 1867. Sagnfræðingurinn Desmond Morton segir
um þann atburð: